Bristol Üniversitesi öncülüğünde yürütülen yeni bir çalışmaya göre atmosferdeki CO2 yoğunluğunda meydana gelen bir azalma, Dünya’nın yaklaşık 34 milyon yıl önce sıcak bir seradan soğuk bir buzluğa dönüşmesinde büyük rol oynamış. Bu dönüşüm, sonraki yüzyıllarda CO2 seviyelerinde oluşan insan kaynaklı artış sebebiyle kısmen tersine çevrilebilir.
Dünya’nın iklimi, 40 ila 34 milyon yıl önce büyük bir değişim geçirmiş. 40 milyon yıldan uzun bir süre önce, Eosen döneminde Güney Kutbu gür ormanlarla kaplıymış. Fakat 34 milyon yıl önce, Oligosen döneminde bu ormanlar yerini günümüzde Antarktika olarak bildiğimiz kalın kıta buzullarına bırakmış. Seradan buzluğa doğru gerçekleşen bu dönüşüme hangi etmenin yön verdiği geniş biçimde tartışılmış. Karadaki iklimin nasıl değiştiğine yönelik ise pek bilgi yokmuş. Bristol Üniversitesi’nde çalışan Dr. Vittoria Lauretano ve Dr. David Naafs’ın öncülüğündeki uluslararası bir araştırma takımı, antik kömürlerde muhafaza olan moleküler fosilleri kullanarak bu geçiş boyunca değişen karasal sıcaklıkları yeniden tanımlamış.
Araştırmacılar yeni çalışmada, antik sulak alan çökeltilerinde korunan bakteriyel lipitlerin dağılımına dayalı yeni bir yaklaşım kullanmışlar. Söz konusu yaklaşım, yeni araştırmaya da destek sağlayan Avrupa Araştırma Konseyi’nin desteklediği Sera Dünya Sistemi (TGRES) projesinin parçası şeklinde geliştirilmiş. Bristol Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde çalışan ve TGRES projesinin baş araştırmacısı ile makalenin eş yazarı olan Rich Pancost şöyle açıklıyor: “Bu bileşenler, esasında antik sulak alanlarda yaşayan bakterilerin hücre zarlarından meydana geliyor. Yapılarının hafifçe değişmesi, bakterilerin değişen sıcaklık ve asitlik seviyelerine uyum sağlamasına yardımcı oluyor. Söz konusu bileşenler, sonrasında on milyonlarca yıl korunabiliyor ve bu antik çevre şartlarını yeniden tanımlamamızı sağlıyor.”
Araştırmacılar seradan buzluğa geçişte meydana gelen bu sıcaklık değişimlerini yeniden tanımlamak için, geliştirilen yeni yaklaşımı Avustralya’daki Gippsland Havzası’nın güneydoğusunda bulunan kömür tortularına uygulamışlar. Araştırmaya Melbourne Üniversitesi’nden katkı sağlayan Dr. Vera Korasidis ile Prof. Malcolm Wallace, Dünya tarihinde 10 milyon yıldan uzun bir dönemi kapsayan bu önemli tortuları kapsamlı şekilde incelemiş.
Elde edilen yeni veriler, karasal sıcaklıkların okyanus sıcaklıklarıyla beraber yaklaşık 3 Celsius derece düştüğünü gösteriyor. Azalan bu sıcaklığın sebeplerini keşfetmek isteyen bilim insanları, çeşitli iklim modeli canlandırmaları yürütmüşler. Fakat sadece atmosferde meydana gelen CO2 azalmasının dahil edildiği canlandırmalarda, kömürlerden elde edilen sıcaklık verileriyle tutarlı bir soğuma oluşturulabilmiş.
Sonuçlar atmosferdeki CO2’nin, Antarktika’daki buz tabakasının oluşumu da dahil olmak üzere Dünya’nın iklimine yön vermede çok önemli bir rol oynadığını gösteren ilave bulgular sunuyor.
Araştırma dört gün önce Nature Geoscience bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Bristol Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
