Yerbilimciler, Dünya’nın son bir milyar yıldaki tektonik levha hareketlerini ilk defa kesintisiz şekilde gösteren bir video yayımladı.
Araştırmacıların yürüttüğü bu uluslararası çalışma, gezegensel yaşanabilirliğin anlaşılması ve düşük karbonlu bir gelecek için ihtiyaç duyulan önemli metal kaynakların bulunması yönünden bilimsel bir çerçeve sağlıyor.
Sanal canlandırma, sürekli hareket halinde olan ve kıta kütlelerinin Dünya yüzeyinde gezindiği bir gezegeni ortaya seriyor. Örneğin, Güney Kutbu’nda yer alan Antarktika’nın bir zamanlar ekvatorda olduğunu gösteriyor.
Video, Earth-Science Reviews bülteninin Mart 2021 sayısında sunulacak olan yeni araştırmaya dayanıyor.
View this post on Instagram
Çalışmanın eş yazarı ve Sidney Üniversitesi EarthByte yerbilimleri grubunun akademik lideri Profesör Dietmar Müller, “Takımımız, Dünya’nın son bir milyar yıldaki evrimine yönelik tamamen yeni bir model oluşturdu” diyor.
“Gezegenimiz, yaşama benzersiz biçimde ev sahipliği yapıyor. Fakat bu yalnızca; levha tektonikleri gibi jeolojik süreçlerin gezegensel bir yaşam destek sistemi sağlamasıyla mümkün oluyor.”
Doktorasını Sidney Üniversitesi’nde tamamlayan çalışmanın eş yazarı Dr. Michael Tetley, Euronews’a şöyle konuşuyor: “İlk defa, tüm sınırları içeren eksiksiz bir tektonik model oluşturuldu”
“İnsanların zaman ölçeğinde, cisimler her yıl santim santim hareket ediyor. Fakat bu canlandırmadan görebileceğimiz üzere kıtalar zamanla her yeri dolaşmış. Bugün soğuk, buzlu ve yaşanmaz bir yer olarak gördüğümüz Antarktika, aslında bir zamanlar ekvatorda oldukça güzel bir tatil yeriymiş.”
Sidney Üniversitesi’nde çalışan eş yazar Dr. Sabin Zahirovic şöyle söylüyor: “Dünya gezegeni son derece dinamik. Yüzeyi, bilinen kayalık gezegenler içerisinde birbirini sürekli ve benzersiz şekilde itip kakan ‘levhalardan’ oluşuyor. Bu levhalar, tırnakların uzama hızında hareket ediyor fakat bir milyar yıl 40 saniyeye indirildiğinde, insanı hipnoz eden bir dans ortaya çıkıyor.
“Okyanuslar açılıp kapanıyor, kıtalar dağılıyor ve dönemsel olarak birleşip uçsuz bucaksız süperkıtalar oluştuyor.”
Her kıtadan dünya bilimciler, bugüne kadar sıklıkla erişilmez ve uzak bölgelerden veri toplayıp yayımlamış. Dr. Andrew Merdith ve ortakları, bu verileri son dört yıl boyunca özümseyerek bu milyar yıllık modeli oluşturmuşlar.
Model sayesinde bilim insanları, Dünya’nın iç kısmının, deniz tabanı dağılımı ve volkanizma yoluyla ısıyı nasıl yaydığını, kimyasal şekilde karıştırdığını ve kaybettiğini daha iyi anlayacak. Model ayrıca iklim ve okyanus akıntılarının nasıl değiştiğini, besin maddelerinin Dünya’nın derinliklerinden çıkıp biyolojik evrimi nasıl canlandırdığını anlamaya da yardımcı olacak.
Profesör Müller şöyle söylüyor: “Basitçe söylemek gerekirse bu eksiksiz model, evimizin; Dünya gezegeninin, karmaşık canlılar için nasıl yaşanabilir hale geldiğini açıklamaya yardımcı olacak. Levha tektonikleri olmasaydı, Dünya’da yaşam var olmazdı. Bu yeni model ile birlikte, bu güzel mavi gezegenin beşiğimiz haline nasıl geldiğini anlamaya daha da yaklaşıyoruz.”
Kaynak: Sidney Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
