Neandertal imgesi, ilk fosil kalıntılarının 19’ncu yüzyılda keşfedilmesinden bu yana ilkel bir hominin şeklinde olmuştu. Neandertallerin etkili şekilde alet ve silah kullanabildiği uzun süredir biliniyordu. Peki süsleme, takı ve hatta sanat da yapabiliyorlar mıydı? Almanya’daki Göttingen Üniversitesi ile Aşağı Saksonya Eyalet Miras Bürosu’nun önderliğindeki bir araştırma takımı, Harz Dağları’ndaki Tek Boynuzlu At Mağarası’nda (Einhornhöhle) keşfedilen yeni bir buluntuyu analiz etmişler. Araştırmacıların vardığı sonuca göre günümüzdeki insanların en yakın akrabası sayılan Neandertaller, aslında önemli miktarda bilişsel kabiliyetler sergiliyormuş. Çalışmanın sonuçları Nature Ecology and Evolution bülteninde yayımlandı.
Unicornu Fossile derneğiyle beraber çalışan bilim insanları, Harz Dağları’ndaki Tek Boynuzlu At Mağarası’nda 2019 yılından beri yeni kazı çalışmaları yürütüyormuş. Mağaranın harabe biçimindeki giriş bölgesinde, Neandertal döneminden kalan ve iyi korunan kültürel eser katmanlarını ilk defa başarılı şekilde ortaya çıkarmışlar. Korunan bu kalıntılar arasında, avdan kalan ve göze çarpmayan bir ayak kemiği bulunuyor. Kemiğin, sonradan şaşkınlık uyandıran bir keşif olduğu ortaya çıkmış. Kemiğe yapışmış toprağın temizlenmesinden sonra, altı çentikten oluşan köşeli bir şekil ortaya çıkarılmış. Aşağı Saksonya Eyalet Miras Bürosu’nda çalışan ve kazı çalışmasının lideri olan Dr. Dirk Leder, “Bunların hayvanın kesilmesinden kaynaklanan işaretler olmadığını, açık şekilde süs amaçlı olduğunu hemen fark ettik” diyor. Oyulan çentikler, daha sonra Götingen Üniversitesi’ndeki Ahşap Biyolojisi ve Ahşap Ürünleri Bölümü’nde 3 boyutlu mikroskobiyle analiz edilmiş.
Bilimsel bir kıyaslama yapmak isteyen araştırmacılar, günümüzdeki sığırların ayak kemikleriyle çeşitli deneyler yürütmüşler. Kemiğin önce kaynatılması gerektiğini ve bu sayede de söz konusu desenin taş aletler ile yumuşak kemik yüzeyine oyulabileceğini; bu işin ise yaklaşık 1,5 saat süreceğini göstermişler. Keşfedilen bu ufak ve antik ayak kemiğinin, bir dev geyiğe (Megaloceros giangteus) ait olduğu belirlenmiş. Projede yer alan ve Braunschweig Teknik Üniversitesi’nde çalışan Profesör Antje Schwalb, “Neandertalin oymak için dev boynuzlara sahip etkileyici bir hayvanın kemiğini seçmesi, muhtemelen tesadüf değil” diyor.
Kiel Üniversitesi Leibniz laboratuvarında çalışan araştırmacılar radyokarbon tarihleme teknolojisini kullanarak, oyulan kemiğin 51.000 yıldan eski olduğunu belirlemişler. Neandertaller tarafından oyulmuş olması gereken bir cisim, ilk defa başarılı biçimde doğrudan tarihlenmiş. Şimdiye kadar, Fransa’daki son Neandertallerin zamanına ait yalnızca birkaç süs cismi biliniyormuş. Fakat yaklaşık 40.000 yıllık olan söz konusu buluntular, pek çoklarına göre anatomik açıdan çağdaş insanların yaptığı süs kopyaları. Bunun sebebi ise çağdaş insanların, o zamanlar Avrupa’nın pek çok bölgesine dağılmış olması. Baden-Württemberg eyaletindeki Svabya Alpleri’nde yaşamış çağdaş insanlara ait mağara bölgelerinden çeşitli süs nesneleri ve ufak fildişi heykeller çıkarılmış ve bunların da hemen hemen aynı tarihte yapıldığı bulunmuş.
Götingen Üniversitesi. Ç: O.
