Cevaplar doğada.
Bilim insanları, plastik atıklara karşı olan savaşımızda bazı şaşırtıcı yardımcılar bulmuş olabilirler: plastik poşet yiyen petek güvesi tırtılları.
Bu yaratıkların alışılmadık beslenme seçimi adeta kazara keşfedildi, fakat şimdi araştırmacılar, böcekleri kullanarak biyolojik olarak çözünmeyen pek çok plastikte bulunan polietilen malzemeleri yıkmak amacıyla hızlı bir yol geliştirmek istiyorlar.
İspanya’daki Cantabria Biyotıp ve Biyoteknoloji Kurumu’nda bulunan takımın keşfettiğine göre, Galleria mellonella cinsi 100 tırtılı bir araya getirirseniz, yarım günde 92 miligram plastiği kıtır kıtır yiyorlar.
Araştırmacılardan biri olan Federica Bertocchini, New Scientist dergisinden Lef Apostolakis’e şöyle söylüyor: “Yaptığımız çalışma, bu türlerin kimyasal polietilen polimer parçalanmalı plastiği yediğini gösteren ilk bilimsel çalışma niteliği taşıyor.”
Bilim insanları tırtılların plastik çiğneme becerilerini, onları kovandan alıp (tırtıllar burada balmumu yeme eğilimine sahipler) plastik torbalara yerleştirdikten sonra fark ettiler. Çok geçmeden poşetler deliklerle dolmuştu ve tırtıllar kaçmıştı.
Bilim insanlarının öne sürdüğüne göre bu canlılar, bağırsaklarında bulunan özel enzimleri kullanarak ve bu sırada benzer kimyasal bağ türlerini indirgeyerek, balmumunu sindirdikleri gibi polietileni de sindiriyor olabilirler.
Takım, neler döndüğünü bulmak amacıyla tırtıllardan bazılarını bir macuna yerleştirdi ve bunu, polietilen bir tabaka üzerine ince bir katman şeklinde yaydı. Madde, 14 saat içinde plastiğin yüzde 13’ünü çözdü.
Çoğunlukla balmumu kurtları olarak bilinen bu böcekler etilen glikol izleri de bıraktı. Bu durum, polietilenin çözündüğünü gösteriyor.
Daha önce Plodia interpunctella balmumu kurtlarında ve Ideonella sakaiensis bakterisinde benzer plastik yeme becerileri görülmüştü, bu yüzden bu durum bu tırtıl türüne özgü bir şey değil.
Bu canlılardan binlerce yetiştirmek ve bunları çalışmaları için dünya çapında çöp kutularına koymak cazip olabilse de, bilim insanları bundan çok daha stratejik olmak zorunda olacaklar; bu canlılar, balmumlarını sevdikleri için arı nüfusları bakımından büyük bir tehdit oluşturuyorlar.
The Guardian gazetesine göre, içinde Galleria mellonella cinsinin de bulunduğu iki yaygın balmumu kurdu cinsinin, sadece Birleşik Devletler’de arı kolonilerine her sene 5 milyar dolardan fazla zarar verdiği düşünülüyor.
Bu durumun çözümü, plastik atığı doğal olarak bertaraf edebilen ve tırtılın biyolojisine dayalı olan bir madde sentezlemek olacak.
Bertocchini şöyle söylüyor: “Okyanuslarımızı, nehirlerimizi ve bütün çevreyi plastik birikiminin kaçınılmaz sonuçlarından kurtarmak amacıyla bir çözüm bulmak için çalışarak, bu bulgu ile geçerli bir plastik atıktan kurtulma yöntemini birleştirmek istiyoruz.”
Elbette alabileceğimiz bütün yardımları kullanabiliriz. Yapılan tahminler, her yıl bir trilyona kadar plastik poşetin kullanılıp atıldığını öne sürerken, uzmanlar yaklaşık 269.000 metre ton maddenin okyanuslarımıza ulaştığını düşünüyor.
Eğer hızlı hareket etmezsek, 2050 yılı itibariyle okyanuslarımızda balıktan çok daha fazla miktarda plastik atık yoğunluğu olacak. Daha önce olmadığı kadar fazla plastik yapıyoruz ve onu yeterli miktarda geri dönüştürmüyor veya yeniden kullanmıyoruz.
Belki, balmumu güvesi tırtıllarının damak zevklerinden faydalanmak, sorunu kısmen çözebilir, ancak araştırmacılar, plastik kullanımımızı yine de azaltmaya devam etmemiz gerektiğini vurguluyorlar.
“Artık biyolojik olarak nasıl çözeceğimizi biliyoruz diye polietileni kasıtlı olarak çevreye dökme hakkımız olduğunu düşünmemeliyiz,” diyor Bertocchini.
Araştırma, Current Biology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
