İnanılmaz!
Hekimler ilk defa bir tür sinir uyarım cihazı kullanarak, beyin hasarı sebebiyle 15 yıl bitkisel hayatta kalmış bir hastada bilinci geri getirdiler.
Adam sadece bir ay sonra hareket ve dikkat bakımından önemli iyileşmeler gösterdi. Bu heyecan verici vaka çalışması, benzer yaralanmalara sahip hastalar için bir başlangıç noktası haline gelebilir.
Kişinin tepkisiz ve uykuda olduğu komadan farklı olarak, bitkisel hayattaki hastalar uyanıktır fakat ürktüğü zaman göz kırpmak gibi temel reflekslere sahip olabilseler de, hiçbir farkındalık veya algısal işlev işareti göstermezler.
İnsanlar bazen tam bitkisel durumdan, çevrelerinin az miktarda da olsa farkında oldukları, en düşük bilinçlilik hali (MCS) olarak bilinen şeye geçiş yapabilirler.
Fakat kişi, travmatik bir beyin yaralanmasından sonra 12 aydan fazla süre boyunca bitkisel durumda kalmışsa, o durumda kalıcı şekilde kalacakları ve kurtulmalarının büyük oranda olası olmadığı farzedilir.
Söz konusu hasta, bir araba kazasında travmatik bir beyin yaralanması yaşayan 35 yaşındaki bir erkekti ve o zamandan beri 15 yıl boyunca bitkisel hayattaydı.
Takım, kafayı vücudun geri kalanına bağlayan en önemli sinirlerden biri olan vagus sinirini uyaran tıbbi bir nakil kullandı. Yassı ve yuvarlak piller şeklindeki vagus siniri uyarıcıları (VNS) bazen “beynin kalp pilleri” olarak adlandırılıyor ve epileptik nöbetleri tedavi etmede kullanılıyor.
Bu cihazın bitkisel hayattaki bir hastaya yardımcı olabileceği fikri, rastgele ortaya çıkan bir tahmin değildi; hekimlerin üzerinde çalıştığı hipotez, MCS’li hastaların talamusları (duyusal sinyalleri eşgüdümlemeyle ilgili bir beyin merkezi) uyarıldığı zaman bu kişilerde iyileşmeler gösteren önceki bir araştırmaya dayanıyordu.
Vagus siniri, talamusa (diğer beyin bölgelerinin yanında) doğrudan bir bağlantı görevi görüyor. Daha önce vagus sinir uyarımının, beynin bu bölgesindeki metabolizmayı artırdığı gösterilmişti. Bu yüzden takım, bitkisel durumdaki bir hastada VNS implantı kullanırlarsa ne olacağını test etmek istedi.
Hekimler, uyarana cevaben hastanın davranışını ölçtüler ve uyaranı nakletmeden önce ve naklettikten sonra, beynin elektroansefalo (EEG) ve PET taramalarını kaydettiler.
Ardından, uyarım yoğunluğunu aşamalı olarak artırdılar. Sadece bir ay sonra, cihazdaki elektrik akımı 1 miliamperi aştığı zaman hasta, “genel uyarılmada, sürekli dikkatte, vücut hareketliliğinde ve görsel takipte” kalıcı iyileşmeler göstermeye başladı.
15 yıl içinde ilk defa kalıcı, ölçülebilir bilinçlilik işaretleri gösterdi. Bu durum olağanüstü bir şey; hekimlere göre hastaları bitkisel durumdan en düşük bilinç durumuna geçti.
Takım, bir basın açıklamasında şöyle aktarıyor: “Adam basit emirlere cevap vermeye başladı, bu durum daha önce imkansızdı. Örneğin, bir nesneyi gözleriyle takip edebiliyor ve talep edildiği zaman kafasını çevirebiliyor.”
“Annesi, terapistini kitap okurken dinlediği zaman uyanık kalma becerisinde gelişme olduğunu söyledi.”
Üstelik bu iyileşmeler sadece davranışsal da değildi; EEG bulguları ve PET taramaları, bilinçliliğin işaretçileri olduğuna inanılan beyin bölgelerinde kalıcı ve sürekli faaliyetler olduğunu doğruladı.
Takımın raporunda yazdığı üzere, elde ettikleri benzersiz bulgular, bitkisel durumda 12 ay veya daha fazla kalmanın bu durumu geri döndürülemez hale getirdiğine dair olan genel varsayımın aksini iddia ediyor.
Fransa’daki Algısal Sinirbilim Merkezi‘nden baş araştırmacı Angela Sirigu şöyle söylüyor: “Beyin elastikiyeti ve beyin onarımı, umudun kaybolmuş göründüğü zaman bile hâlâ mümkün.”
Ancak, heyecan verici bir vaka çalışmasının henüz yeni bir tedaviyi meydana getirmeyeceğini hatırlamak zorundayız. Şimdiye kadar elimizde sadece bir hastanın verisi bulunduğu için, henüz çok erken, ancak sonuçların kulağa ümit verici geldiğini itiraf etmeliyiz.
Takım şimdi, VNS’nin bu gibi hastalar için nasıl bir terapi şeklinde kullanılabileceğinin araştırıldığı daha büyük bir deneyde bu vaka çalışmasını başlangıç noktası olarak kullanmayı tasarlıyor.
Vaka çalışması Current Biology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
