800 bireyden daha azlar.
Büyük maymun türünün küçük familyası, şimdi yeni bir üyeye sahip; bu üye, Sumatra’da soyutlanmış bir kolonide yaşayan, önceden sınıflandırılmamış bir orangutan tipi.
Maalesef, yeni bulunan bu orangutanların nüfusu o kadar az ki, en fazla tehlike altındaki bazı primatlar listesine hemen girdiler.
Araştırmacılardan oluşan uluslararası bir takım, yeni belirlenen türü Tapanuli orangutanı (Pongo tapanuliensis) şeklinde adlandırdı. Tür, Sumatra’nın kuzeyindeki Tapanuli bölgesinde yaşıyor.
Takım, Batang Toru’daki küçük ormanda buldukları orangutanların, Sumatralı orangutanların mevcut alanından daha güneyde yaşayan, “coğrafî ve genetik olarak soyutlanmış popülasyonlar” olduklarını iddia ediyor.
İsviçre’deki Zürih Üniversitesi’nden kıdemli araştırmacı ve evrimsel antropolog Michael Krutzen, “Her gün yeni bir büyük maymun türü bulmuyoruz, bu yüzden bu keşif çok heyecan verici” diyor.
Söz konusu orangutan popülasyonunun söylentisi, ilk olarak 1997 yılında onaylanmıştı ve primat araştırmacıları, bu orangutanların Sumatra’daki diğer bölgelerde yaşayanlarla aynı olup olmadıklarını anlamak için hemen işe koyulmuşlardı.
İlk araştırmalar, hem davranışsal hem de genetik farklılıklar bulunduğunu göstermişti fakat bunlar, yeni bir tür tahsisini temin etmek için yeterli değillerdi; dünyada toplamda sadece altı büyük maymun türü bulunduğundan, bu epey büyük bir şey olurdu.
Ardından 2013 yılında bilim insanları, bazı yerel köylülerle dövüşürken ölen yetişkin bir erkek orangutanın eksiksiz iskeletini şans eseri bulmuşlardı. Bu bir holotip; yani yeni bir türün tanımı için temel oluşturan tek örnek olmuştu.
Araştırmacılar, dünya çapındaki on kurumda tutulan diğer mevcut orangutan örnekleriyle holotipi karşılaştırarak, yeni türün çenesinde ve dişlerinde önemli farklılıklar belirlediler.
Keşifle birlikte Tapanuli orangutanı, birbirinden 1996 yılında ayrılan Sumatralı ve Bornealı orangutanların saflarına katıldı ve orangutan türlerinin sayısı üçe çıktı.
Ek olarak, baştan başa yapılan genetik çözümlemeler ile Tapanuli orangutanlarının aslında üç orangutan türünün en eskisi oldukları ortaya çıktı; bunların şubesi, üç milyon yıldan fazla süre önce asıl orangutan türlerinden ayrılmıştı.
Bu arada Bornealı ve Sumatralı orangutanlar sadece 700.000 yıl önce ayrılmıştı.
Zürih Üniversitesi’nden takım üyesi ve evrimsel biyolog olan Alexander Nater şöyle söylüyor: “Batang Toru orangutanlarının, Asya anakarasından göçmüş olan ilk orangutanların doğrudan nesilleri olduğu görünüyor ve bu yüzden Pongo familyası içindeki en eski evrimsel hattı oluşturuyorlar.”
Ne yazık ki, sadece 800 tane Tapanuli orangutanının var olduğu biliniyor. Bu durum onları, bütün büyük maymunlar içinde sayıları en az olan tür haline getiriyor ve muhtemelen kritik tehlike altında olarak sınıflandırılmalarını garantiliyor.
Takım, yasadışı ağaç kesiminin, yol inşaatlarının ve diğer insan faaliyetlerinin, türün uzun vadeli hayatta kalışını etkilememesi amacıyla derhal koruma önlemlerini hayata geçirmemiz gerektiğini belirtiyor.
Bu keşfi çok daha heyecan verici (ve önemli) yapan şey ise, gezegenimizin biyolojik çeşitliliği hakkında hâlâ bilmediğimiz çok şey olduğunu görmek.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden takım üyesi Erik Meijaard şöyle söylüyor: “Büyük maymunlar, üzerinde en iyi çalışma yapılmış olan türlerden.”
“200 yıllık ciddi biyolojik araştırmalardan sonra bu grupta hâlâ yeni tür bulabiliyorsak, gözden kaçırdığımız diğer tüm şeylere ne demeli?: Gizli türler, bilinmeyen ekolojik ilişkiler, aşmamamız gereken çok önemli eşikler olabilir.”
Çalışma Current Biology bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
