Umut verici.
Alzheimer hastalığının olumsuz etkilerinin, kısmen beyinde biriken ve sinirsel bağlantılara zarar veren protein plaklarından kaynaklandığı düşünülüyor. Fakat bu plaklara sahip olan herkes Alzheimer’a yakalanmayabilir; ayrıca bunun sebebini artık biliyor olabiliriz.
Bir araştırma takımı, beyinlerinde plak biriken fakat demans (bunama) belirtileri göstermeyen insanlarda bir protein işareti olduğunu saptamışlar. Bu protein işareti, birikmiş plakların sinirler arasındaki önemli iletişim kanallarına zarar vermesini önlüyor gibi görünüyor.
Araştırmanın gelebildiği nokta buraya kadar gibi görünüyor ve bu protein karışımının nasıl meydana geldiği veya bu karışımın, plakların beyindeki sinapsleri etkilemesini neden önlediğini bilmiyoruz; fakat Alzheimer bulmacasının, araştırmaları ve tedavileri daha ileriye götürmesine yardımcı olacak başka bir parçasıymış gibi görünüyor.
Texas Üniversitesi’nde takım üyesi olan Giulio Taglialatela, “Bu korumanın altında yatan mekanizmayı tam anlamıyla anlamadık” diyor. “Böylesine koruyucu bir biyolojik süreci anlamak, daha etkili Alzheimer tedavileri geliştirme yönünde yeni hedefler gösterebilir.”
Bu bulgular, Alzheimer araştırmalarında ilginç bir zamana denk gelmiş gibi görünüyor. Hastalığın yüz yılı aşkın tarihinde, yakın zamandaki kanıtların büyük çoğunluğu; amiloid beta plaklarının ve tau olarak adlandırılan proteinin düğüm haline gelmesinin, beyindeki hayati fonksiyonları bozduğuna işaret ediyor.
Bilim insanları, bu plakların ve düğümlerin nasıl oluştuğuna veya onlarla nasıl baş edebileceklerine dair çalışmalar yapmamışlar, fakat bunlar, hasara sebep olan baş suçlular gibi görünüyorlar.
Fakat ortadaki tek sorun, amiloid beta ve tauyu hedefleyerek Alzheimer’ı durdurmak veya en azından yavaşlatmak için yapılan denemelerin sonuçsuz kalması.
Herhangi bir hastalığı yenmek için yapılan araştırmalar, deneme yanılma yönteminin bazı unsurlarını içerebilir fakat Alzheimer araştırmalarında yanılma oranı olağanüstü miktarda yüksek durumda.
Bu durum, bazı araştırmacıların, amiloid beta plaklarının ve tau düğümlerinin yanlış hedefler olabileceği konusunda şüphelenmelerini sağlamış. Bu özelliklere sahip birçok insanın Alzheimer’a yakalanmamış olması da, görünenin dışında bir şeyler olabileceği görüşünü destekler nitelikte.
Tam da burası, yeni araştırmanın öne çıktığı yer: Aynı araştırmacılardan birkaçı, daha önceleri beyinde amiloid beta plakları birikmiş olmasına rağmen bilişsel bir gerilik yaşamayan insanların sinaps köprülerinde (nöronlar arasındaki iletişim kanalı) amiloid beta ve tau birikiminin bir şey tarafından engellendiğini keşfetmişler. Fakat neydi bu engelleyici şey?
Bilim insanları, beyin yaşlanma araştırmalarında gönüllü olan kişilerin bağışladığı donmuş beyin dokularını detaylı şekilde analiz ettikten sonra, cevabı bulmuşlar; içinde plakların birikip tau düğümlerinin olduğu ve Alzheimer’a yakalanan insanların beyni ile, beyinlerinde bir tıkanma bulunmayan veya demans olmayan insanların beyni arasında 15 ayrı protein grubu belirlenmiş.
Gelecekteki araştırmalarda, bu protein işaretinin niçin böyle bir etki oluşturduğunun ve bu protein karışımının en başta nasıl meydana geldiğinin daha yakından incelenmesi gerekiyor. Fakat bu gelişme, yıkıcı hastalığın temeldeki sebebine inmek açısından faydalı olan başka bir buluş şeklinde de düşünülebilir.
Bilim insanları, amiloid beta hipotezine bağlı kalmanın önemini tartışırken, hepimizin aynı tarafta olduğunu hatırlamamız gerekiyor; herkes Alzheimer’ın derinlerine inmeyi ve bir tedavi bulmayı deniyor.
Belki de ilk iş olarak, Alzheimer için daha iyi bir erken uyarı sistemi kurmak gerekebilir. Bazı bilim insanları, tedavi denemelerinin etkisiz olmasının sebebini, ilaçların yeterince erken bir dönemde test edilmemesi olduğunu düşünüyor ve bu yeni araştırma, bu sorunu da ortadan kaldırmaya yardımcı olacak gibi görünüyor.
Amiloid beta ve taunun, Alzheimer’ın gelişmesinde önemli bir rol oynadığını gösteren birçok kanıtın yanısıra başka etmenlerin de etkili olabileceğini ileri süren birçok araştırma ile birlikte, bu yıkıcı hastalığın derinlerine inebilmek için pek çok araştırmanın yapılması gerekiyor gibi görünüyor.
Birçok bilim insanının bu zorlu görev için hevesli olduğunu söyleyebiliriz. Araştırmacıların Alzheimer’ın anlaşılmasında son zamanlarda gerçekleştirdiği 7 dönüm noktasına göz atmak isteyebilirsiniz.
Araştırma, Journal of Alzheimer’s Disease bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
