Doktorlar Depresyon Tedavisinde Kullanılan Ketamin ile İlgili Büyük Bir Sorun Buldu

Beynimize asla çözemeyeceğimiz şeyler yapıyor.

Ketamin bir antidepresan olarak harikalar yaratmasına rağmen; araştırmacılar, ketaminin hastaların beyni üzerindeki çalışma şekliyle ilgili endişe verici bir şey keşfetmişler.

Yapılan yeni araştırmada, ilacın etkisini beynin opioid merkezi üzerinde gösterdiği bulunmuş; yani bu ilaç, morfin veya oksikodon gibi opioidlere* benzer şekilde, fakat biraz daha farklı davranıyor.

Yakın zaman önce yapılan çalışmalar, ketaminin depresyonu tedavi etmedeki etkinliğini kanıtlamıştı fakat araştırmacılar, ilacın antidepresan olarak kullanımının kısıtlanması görüşündeler. Çünkü ilacın sebep olduğu biyolojik tetiklemeler, gelecekte bazı sorunlara sebep olabilir.

Özellikle ağrı kesicilere bağımlı hale gelmek olarak adlandırılan opioid bağımlılığı, Amerika’da alarm verici seviyelere ulaştı. Önceden ketaminin yalnızca beyindeki glutamat sistemi üzerinde etki gösterdiği düşünülüyordu, fakat bu yeni çalışma, aslında hikâyenin başka türlü olduğunu söylüyor.

Çalışmanın araştırmacılarından ABD Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalışan Alan Schatzberg, “Araştırmayı yapmadan önce, ketaminin depresyonu tedavi etme konusunda gerçekten işe yaradığından emin değildim” diyor.

“Şimdi ise ilacın işe yaradığını biliyorum, fakat herkesin düşündüğü şekilde değil.”

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi, ketaminin depresyon tedavisinde kullanılabileceğini henüz onaylamadı, fakat ilacın beyindeki depresyon üzerindeki etkileri henüz tam anlamıyla anlaşılmamasına rağmen, doktorlar hızlı ve kısa dönemli tedaviler için reçetelerinde ketamine yer veriyorlar. Şimdi öğrendiklerimiz ise, önemli olarak nitelendirilebilir.

Yapılan küçük ölçekli bir deneyde, daha önceden etkili bir depresyon tedavisi bulmakta zorlanan 12 gönüllüye iki hafta aralıklarla iki doz ketamin verilmiş. Birinci doz, opioid engelleyici Naltrekson verildikten sonra; ikincisi ise plasebo verildikten sonra uygulanmış.

Sonuçlar, plasebo testinde depresyon belirtilerinin önemli ölçüde oluştuğunu, fakat Naltrekson testinde bu gözlemin yapılamadığını gösteriyor. Bu sonuçlar, ketaminin beynin opioid reseptörleri üzerinde çalıştığını belirtiyor.

North Carolina Tıp Üniversitesi’nde sinirbilimci olan araştırmanın ikinci baş yazarı Mark George, “Ketaminin aşırı şekilde kullanılmasını sağlayarak, depresyon ve intihar tedavisinde kullanılmasını tercih etmek istemeyebiliriz, çünkü farkında olmadan opioid bağımlılığının daha da artmasına sebep olabiliriz” diyor.

Araştırmacılar, ketaminin hâlâ etkili bir antidepresan olarak kullanılabileceğini söylüyorlar (bu konuda dikkate değer bir etkiye sahip), fakat çok dikkatli bir şekilde kullanılması gerektiğini de ekliyorlar.

Çalışmada yer almayan ve Yale Üniversitesi’nde psikiyatrist olan Gerard Sanacora, Wired dergisine verdiği demeçte “Bu çalışmanın çok ilginç olduğunu düşünüyorum” diyor. “Bu çalışma, ketaminin antidepresan etkisi oluşturmasına katkıda bulunan birçok muhtemel etken olabileceğini vurguluyor.”

Bu bağlantı, bilim insanlarının depresyon ve acı arasındaki bağlantıyı anlamalarını sağlayacak gibi görünüyor (genellikle depresyon ve opioid kullanımı birlikte gözlemleniyor). Bu ilişkinin anlaşılması, çemberi kırmada önemli olabilir. Geçen yıl sadece Amerika’daki opioid salgınının 49.000 ölüme sebep olduğunu göz önüne alırsak, kaybedecek zamanımız yokmuş gibi görünüyor.

Çalışmada, az sayıda insan katılımının olması gibi bazı kısıtlamalar var. Araştırma, ketaminin opioid sistemi üzerinde çalıştığını kanıtlamıyor olabilir veya ilaç, sadece bu reseptörlerin çalışmasını gerektiriyor olabilir.

Ayrıca ketaminin, doğrudan opioid reseptörleri üzerinde çalışmak yerine, bir opioid gibi beyne endorfin salgılatıyor olması da muhtemel. Neler olduğunun anlaşılabilmesi için daha çok araştırma gerekiyor, fakat bilim insanları şu an için dikkatli olunmasını öneriyorlar.

George, “Bu yeni bulgularla birlikte, ketaminin salt bir opioid olup olmadığının belirlenmesi için, ilave mekanik testler yapılmadan önce kullanım konusunda temkinli olmalıyız” diyor.

*Opioid, vücutta morfin gibi etki gösteren kimyasal maddelerdir.

ScienceAlert