Bilim insanlarının, insan vücudunun tamamının içine; bütün dokulara ve organlara bir seferde bakabildiklerini ve ilaçları, vücudumuzun her santimetresinde yol alırken izleyebildiklerini hayal edin.
Olanakları düşünün: Böyle bir kabiliyet ile birlikte, hastalıkları daha önce hiç olmadığı gibi teşhis ve takip edebiliriz; ilaçların geliştirilmesine sunacağı katkılar da cabası.
Kulağa hayal gibi gelebilir fakat; California Davis Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar, 13 yıllık bir çalışmadan sonra tam da bunu yapabilecek olan bir makine tasarladılar.
Pozitif elektron yayım tomografisi (PET) ile X-ışını hesaplamalı tomografiyi (CT) birleştiren bu yeni makine, bir saniye kadar kısa bir sürede, daha önce hiç olmadığı kadar detaylı ve üç boyutlu görüntüler yakalayabiliyor.
Söz konusu icat; bilim insanlarının kanser ve diğer hastalıkların ana hatlarını çok daha kolay bir şekilde görmelerini ve bu hastalıkların vücut boyunca ilerleyişini takip etmelerini sağlayarak, tıp alanında büyük bir etki oluşturabilir.
Araştırmacılardan biri olan biyamedikal mühendisi Simon Cherry, şöyle söylüyor: “Yıllardır görüntülerin neye benzeyeceğini hayal etmiştim fakat yapılan ilk taramada böylesine inanılmaz detaylar göreceğimizi beklemiyordum”
“Hâlâ yapılması gereken birçok analiz bulunsa da, Explorer’ın aşağı yukarı vadettiğimiz şeyi verdiğini bildiğimizi düşünüyorum.”
Bu, önemli bir söz; çünkü Cherry ve meslektaşı radyolog Ramsey Badawi, epey bir şey vadetmişti. Badawi, üç yıl önce ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri’nden (NIH) 15.5 milyon dolarlık bir bağış aldıktan sonra, Explorer’ın yapabileceklerini Hubble Uzay Teleskobu ile kıyaslamıştı.
Ancak bir şey hariç: Badawi, bu icadın uzaktaki galaksiler yerine; insan vücudunun sonsuz karmaşıklığına bakmamıza olanak sağlayacağını iddia etmişti.
Badawi o zamanlar şöyle demişti: “Pek çok yönde, Hubble gelmeden önce onun neler göreceği bilinmiyordu. Ben, aynı şeyin Explorer için de geçerli olduğunu düşünüyorum”
“Bu çok heyecan verici bir şey, çünkü vücuda hiç bu şekilde bakamamıştık. Bu yüzden, sonunda ne göreceğimizi bilmiyoruz ve bu gelişme devrimlere sebep olabilir.”
Bu söz kesinlikle cesur bir iddia, fakat ilk sonuçlar son derece ümit verici görünüyor. Başlangıçtan beri büyük umutları olan Badawi bile, Explorer’ın ilk görüntüleriyle birlikte şaşkına döndüğünü söylüyor.
“Ayrıntı seviyesi hayret vericiydi; özellikle de, yeniden inşa yöntemini biraz daha uygun hale getirdiğimiz zaman” diyor.
“Sıradan PET taramalarında göremeyeceğiniz nitelikleri görebiliyoruz.”
Bu yeni makine o kadar verimli ki; bütün vücudu 20 ila 30 saniye kadar kısa bir sürede, mevcut PET taramalarından 40 kata kadar daha hızlı şekilde tarayabiliyor. Bilim insanları, bu anlık görüntüler ile birlikte; özel olarak işaretlenmiş ilaçları insan vücudunda yol alırken takip edebilecekler. Araştırmacılar, bu sonucu “akıllara durgun veren bir şey” olarak tanımlıyor.
“İnsanlarda bunun gibi veri toplayabilen başka bir cihaz yok; bu yüzden bu cihaz gerçekten yeni bir şey” diyor Badawi.
Daha da iyi olanıysa, yeni tarayıcının şu anki PET taramalarından daha güvenli olması ve 40 kat daha düşük bir dozda radyasyon vermesi.
Bilim insanları, mevcut tarama teknolojisini kullandıklarında, insan sağlığına zararlı olabileceği için birikimli radyasyon dozlarını kontrol ederken endişe duymak zorunda kalıyorlar. Explorer artık, bireylerin birden fazla taramaya girmesini mümkün kılabilir ve bunun, radyasyona karşı özellikle hassas olan çocuklarda kullanımını ilerletebilir.
“… her durumda; daha iyi, daha hızlı ve daha düşük radyasyon dozuyla tarama yapabiliriz veya bu özellikleri bazı şekillerde birleştirebiliriz” diyor Cherry.
Bu tür bir makine, neredeyse tüm tıp dallarında faydalı olabilir. Vücuttaki organları ve dokuları aynı zaman zarfında inceleyebilmek, kan akışını hiç olmadığı kadar kesin şekilde ölçmemize olanak sağlayacak. Harfi harfine; vücudumuzun glikozu hangi yönlerden aldığını izleyebiliriz.
Araştırmacılar tarayıcının, kanser çalışmalarını ve vücutta iltihaba, enfeksiyona, bağışıklık bozukluklarına veya metabolik bozukluklara yol açan diğer birçok hastalık konusunda yapılan çalışmaları ilerletmesini umuyor.
Makinenin, 2019 yılının Haziran ayı itibariyle kullanıma hazır olabileceğini söylüyorlar.
“Dünya çapında bir miktar Explorer sistemi görene değin uzun bir zaman geçmeyeceğini düşünüyorum” diyor Cherry.
“Fakat bu durum, sistemin hem klinik bakımdan, hem de araştırma bakımından sunduğu faydaları tanıtmaya bağlı. Şimdi dikkatimizi, Explorer’ın hastalarımıza nasıl fayda sağlayacağını ve sağlık ile hastalıkta, insan vücudunun tamamı hakkındaki bilgilerimize nasıl katkı yapacağını gösterecek çalışmalar planlamaya çevirdik.”
İlk görüntüler, 24 Kasım 2018’de başlayan Kuzey Amerika Radyolog Derneği buluşmasında gösterilecek.
ScienceAlert
