PETER DOCKRILL
Mineral, Avustralya’nın uzak bölgesinde yer alan bir talih kuşu kasabasında, yol kenarında bulunmuş. Wedderburn kasabası, eski zamanlarda maden arayanlar için gözde bir noktaymış (bazen hâlâ öyleymiş), fakat kimse orada böyle bir külçe görmemiş.
1951 yılında kasabanın hemen kuzeydoğusunda bulunan Wedderburn göktaşı; gökyüzünden düşen, 210 gramlık, tuhaf görünümlü ve ufak bir uzay taşı parçasıymış. Onlarca yıldır bu taşın sırlarını çözmeye çalışan bilim insanları, şimdi yeni bir sırrı çözmüşler.
Araştırmacılar, Caltech’de mineral bilimci olan Chi Ma’nın önderlik ettiği yeni bir çalışmada bu Wedderburn göktaşını analiz etmiş ve ‘edskotit‘ adını verdikleri mineralin ilk doğal oluşumunu doğrulamışlar. Nadir bir demir-karbit biçimi olan bu mineral, daha önce doğada hiç bulunmamış.
“Scientists have discovered a new mineral, one never before seen in nature, lodged inside a meteorite found near Wedderburn in central Victoria.
Edscottite! https://t.co/j8tt9xqRDn
— Belinda Barnet (@manjusrii) August 31, 2019
Wedderburn göktaşı, uzayımsı kökenleri belirlendikten sonra çok sayıda araştırma takımı tarafından incelenmiş. Avustralya’daki Victoria Müzeleri’nin jeolojik koleksiyonunda tutulan siyah ve kırmızı renkli bu taşın, yalnızca üçte birine el değmemiş.
Taşın geri kalanı, göktaşının neden meydana geldiğinin analiz edilmesi amacıyla kesilip çıkarılmış. Yapılan bu analizlerde; altın ve demir izlerinin yanısıra kamasit, şarbesit (schreibersite), taenit ve troilit gibi daha nadir bulunan elementler ortaya çıkarılmış. Artık bu listeye edskotiti ekleyebiliriz.
Bu edskotit keşfi önemli; çünkü iron karbit mineralinin sahip olduğu bu farklı atomik formülasyon, daha önce hiç doğal biçimde görülmemiş (edskosit ismi, Hawaii Üniversitesi’nde çalışan göktaşı uzmanı ve kozmokimyacı Edward Scott‘a ithafen verilmiş).
Böylesi bir formülasyon önem taşıyor çünkü minerallerin Uluslararası Mineraloji Birliği (IMA) tarafından resmî olarak onaylanması için böyle bir ön gereksinim bulunuyor.
Demir dökümü esnasında oluşan bir faz olan demir karbit mineralinin yapay bir türü, onlarca yıldır biliniyormuş.
Fakat Chi Ma ve UCLA’da jeofizikçi olan Alan Rubin’in yaptığı bu yeni analiz sayesinde edskoit, artık IMA mineral kulübünün resmî bir üyesi (bu kulüp, düşündüğünüzden daha ayrıcalıklı).
Yeni çalışma ile ilişkisi olmayan ve Victoria Müzeleri’nde kıdemli yerbilimleri müdürü olan Stuart Mills, The Age sitesine şöyle söylüyor: “Laboratuvarda 500.000 ila 600.000 mineral keşfettik fakat doğanın kendi yaptığı mineraller 6.000’den az.”
Bu doğal edskoit parçasının, kırsal Wedderburn’ün hemen dışında nasıl bulunduğunu kimse tam olarak bilmiyor, fakat Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde çalışan ve bu yeni çalışmaya katılmamış olan gezegen bilimci Geoffrey Bonning’e göre; bu mineral, antik bir gezegenin kızgın ve basınçlı çekirdeğinde oluşmuş olabilir.
Bonning’in The Age sitesine söylediğine göre; edskoit oluşturan bu talihsiz gezegen, uzun süre önce (başka bir gezegen, bir uydu veya bir göktaşı ile) bir tür kozmik çarpışmaya kurban gitmiş ve parçalanmış olabilir. Havaya uçan bu gezegenin parçalanmış kalıntıları da, uzay ve zaman boyunca fırlayıp gitmiş olabilir.
Milyonlarca yıl sonra ise; bu parçalardan biri, tesadüf olarak Wedderburn’ün hemen dışına düşmüş; ve bizim
Bulgular, American Mineralogist bülteninde sunuldu.
ScienceAlert
