Çoğu yıldızın hayatı, muhteşem bir şekilde son bulur; daha ayrıntılı söylemek gerekirse, bir süpernova şeklinde… Fakat bilim insanları, geçenlerde sessiz şekilde yok olan ve süpernova evresini atlayarak doğrudan kara deliğe dönüşen bir yıldız gözlemlemişlerdi. Bize yıldızlar hakkında daha fazla şey öğreten bu keşif, Evren’deki en büyük bazı kara deliklerin ardındaki gizemleri de açıklığa kavuşturabilir.
Ohio State Üniversitesi’nde çalışan bilim insanları bir süredir, 22 milyon ışık yılı ötedeki bir galaksiyi izliyormuş. NGC 6946 adı verilen ve “Havai Fişek Galaksisi” lakabını taşıyan bu galaksi, bilim insanlarının Büyük Çift Gözlü Teleskop’un yardımıyla gözlemlediği çok miktarda süpernovayı içeriyor.
2009 yılında, N6946-BH1 adı verilen bir yıldızın sönükleşmeye başladığı fark edilmiş. 2015 yılında ise ortadan kaybolmuş; hiçbir büyük parlama veya efsanevi bir süpernova olmadan. Bilim insanları, yıldızın bir kara deliğe dönüştüğüne karar vermişler. Bu durumun, genelde sadece bir süpernovadan sonra gerçekleşeceğine inanılıyor. Bilim insanları, bu olağandışı duruma “dev başarısızlık” ismini vererek yerinde bir adlandırma yapmışlar.
Çalışmadaki araştırmacılardan biri olan Ohio State astronomi profesörü Christopher Kochanek, basın bülteninde şöyle söylüyor: “Genel görüşe göre, bir yıldız sadece süpernovaya girdikten sonra kara delik oluşturabilir. Eğer bir yıldız süpernova gerçekleştiremiyor fakat yine de bir kara delik oluşturuyorsa; bu durum, çoğu dev yıldızda neden süpernova görmediğimizi açıklamaya yardımcı olabilir.”
Bu durum bize kara delikler hakkında ne söyleyebilir? Bilim insanları, yıldızların ne sıklıkta dev başarısızlık yaşadığını henüz bilmiyor fakat Scott Adams, bu durumun dev yıldızlarda yüzde 10 ila 30 civarında meydana geldiğini tahmin ediyor.
Bulgular, çok büyük olan kara deliklerin kökenlerini açıklamaya yardımcı olabilir; çünkü süpernova gerekmiyorsa, bunlar daha kolay oluşabilir. Bunun sebebi ise, süpernova patlamasıyla yıldızın dış katmanlarının savrulması ve kara delik oluşturacak madde miktarının azalması. Eğer süpernova gerekmiyorsa, yıldızın daha fazla kütlesi olur ve bu sayede daha büyük bir kara deliğe dönüşür.
Araştırma, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society bülteninde yayınlandı.
Yazar: Stephanie Bucklin/Curiosity. Çeviri: Ozan Zaloğlu.
