Uganda’da yaşayan İk halkı, dağda yaşayıp büyük bir şöhrete sahip olan ufak bir topluluk. Fakat araştırmacılar artık, bu şöhretin bütünüyle haksız olduğunu düşünüyor.
Colin Turnbull isimli önde gelen bir antropolog, 1960’lı yıllarda İk halkını olağanüstü biçimde ‘soğuk’, ‘şefkâtsiz’ ve ‘cimri’ şeklinde tanımlayan bir kitap yayımlamıştı. Onları “sevgisiz insanlar” olarak adlandırmıştı.
Bugün yapılan yeni araştırma ise bu küçük etnik grubun, kıtlıkla savaşan diğer topluluklardan daha bencil olmadığını öne sürüyor.
Aslında bencillik kültürünü beslemekten uzak olan İk’ler, normalde diğer herkes kadar cömert ve işbirlikçi. Turnbull onları sadece, kaynakların tehlikeli ölçüde az olduğu bir zamanda yakalamış.
“Turnbull’ın, İk’lerin bencillik kültürüne sahip olduğu iddiası reddedilebilir” diye belirtiyor yeni çalışmanın yazarları.
“İşbirlik ölçüleri esnektir. Bilim insanları arasındaki ortak görüşe göre, insanlar kayda değer ölçüde işbirlikçi canlılardır ve insanların kültür ile desteklenen işbirlikleri bozulmadan kalabilir.”
Rutgers Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar, kişinin cömertliğini test eden deneysel bir oyun kullanarak, İk’lerin de ortalama olarak; dünya çapında aynı oyunu oynamış diğer binlerce insan kadar asil ruhlu olduğunu bulmuşlar.
Aslında, antropolog Cathryn Townsend 2016 yılında kabilenin içinde yaşamak üzere izin aldığında, birçok cömertlik davranışıyla karşılaşmış. Halkın en sevdiği özlü sözlerden biri, kendisinin anımsadığına göre “tomora marang”; yani “paylaşmak güzeldir” sözüymüş.
Carly Cassella/ScienceAlert. Ç: O.
