İnsanların bazı durgun görüntülerde hareket algılaması, sadece bu görsel yanılsamalara bakanları değil; bu olguyu açıklamaya çalışan sinirbilimcileri de şaşırtıyor. Yale Üniversitesi’nde çalışan sinirbilimciler bugün PNAS bülteninde sundukları bir çalışmada, sineklerin gözlerinde konuya ilişkin bazı cevaplar bulmuşlar.
Görünüşe göre sinekler de görsel yanılsamalara insanlar kadar kolay kanıyor.
Yale’de moleküler, hücresel ve gelişimsel biyoloji, fizik ve sinirbilim profesörü olan Damon Clark, “Sineklerin de durgun görüntülerde tıpkı bizim gibi hareket algıladığını bulmak heyecan vericiydi” diyor.
Sineklerin ufak beyinleri, onların görsel sistemindeki nöronların faaliyetini takip etmeyi kolaylaştırıyor. Clark’ın laboratuvarında çalışan Margarida Agrochao ve Ryosuke Tanaka, sineklere görsel yanılsama göstermiş (videoyu buradan görebilirsiniz). Ardından sineklerin davranışlarını ölçerek, bu böceklerin söz konusu görsel yanılsamada insanlar ile aynı şekilde hareket algılayıp algılamadıklarını kontrol etmişler. Sinekler, içgüdüsel bir şekilde vücutlarını algıladıkları harekete doğru çevirmişler: Görsel yanılsamanın gösterildiği sinekler, insanların bu desende algıladığı hareketle aynı yöne dönmüşler.
Araştırmacılar ayrıca, sineklerdeki hareket tespitini yöneten belirli nöron tiplerini incelemiş ve bu durgun desenin oluşturduğu bir tepki kalıbı bulmuş. Araştırmacılar bu veriye dayanarak ortaya attıkları kuramda; görsel yanılsamanın, sineklerin yanılsamalara tepki verme biçimine katkıda bulunan ve farklı tip hareket algılayıcılarında meydana gelen ufak dengesizliklerden kaynaklandığını belirtiyor.
Sineklerin ve insanların görsel işleme merkezleri arasında benzerlikler bulunduğundan, araştırmacılar sinekler için geliştirdikleri bu kuramın, insanlarda da geçerli olup olmadığını test etmek amacıyla deneyler hazırlamışlar. 11 katılımcıdan, görsel yanılsamada gördükleri hareketi anlatmalarını istemişler. Yapılan bu deneyler (beklendiği üzere) insanlardaki görsel sistemlerin sineklerdeki sistemden daha karmaşık olduğunu göstermiş. Fakat sonuçlar, insanlardaki bu hareket yanılsamasının altında benzer bir mekanizmanın olduğunu akla getiriyor.
“Sineklerin ve insanların son ortak atası, yarım milyar yıl önce yaşamıştı. Fakat bu iki türde, hareket algılama için benzer stratejiler evrimleşmiş” diyor Clark. “Paylaşılan bu stratejileri anlamak, insanlardaki görsel sistemin daha eksiksiz şekilde anlaşılmasına yardımcı olabilir.”
Yazar: Bill Hathaway/Yale Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
