Bilim insanları, bilgisayar oyunlarının beyin ve davranışlarımızı nasıl şekillendirebildiğini inceleyen çalışmaları bir araya getirip özetlemişler. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, bilgisayar oyunları oynamanın, beynin dikkat ve görsel-uzamsal becerilerden sorumlu bölgelerini değiştirebildiğini ve onları daha verimli hale getirdiğini öne sürüyor. Araştırmacılar, ödül sistemiyle ilişkili olan beyin bölgelerinin incelendiği ve bunların, video oyunu bağımlılığıyla ilişkisinin araştırıldığı çalışmalara da bakmışlar.
Bilgisayar oyunları oynuyor musunuz? Eğer öyleyse, yalnız değilsiniz. Bilgisayar oyunları yaygınlaşıyor ve gitgide daha fazla yetişkin bunların keyfini çıkarıyor. Oyun oynayanların ortalama yaşı artarken, 2016 yılında 35 olduğu tahmin edilmiş. Değişen teknoloji, bilgisayar oyunlarına daha fazla insanın maruz kaldığı anlamına da geliyor. Kendini oyunlara adamış pek çok insan, masaüstü bilgisayarlarda veya oyun konsollarında oyun oynuyor. Fakat sabah işe giderken olduğu gibi; gün boyu boş zamanlarında telefonlarda veya tabletlerde oyun oynayan yeni ve gündelik bir oyuncu türü de ortaya çıktı. Bu yüzden, bilgisayar oyunlarının giderek daha yaygın hale gelen bir eğlence biçimi olduğunu biliyoruz. Peki beyinlerimiz ve davranışlarımızda herhangi bir etkileri var mı?
Medya, bilgisayar oyunları ve bunların sağlık ve mutluluğumuz üzerindeki etkileri hakkında yıllardır çeşitli sansasyonel iddialar ortaya atmıştı. Frontiers in Human Neuroscience bülteninde yayımlanan inceleme çalışmasının ilk yazarı Marc Palaus şöyle söylüyor: “Oyunlar bazen methediliyor veya öcü gibi gösteriliyor. Bunu da genelde söz konusu iddiaları destekleyen gerçek veriler olmadan yapıyorlar. Dahası; oyun oynamak popüler bir faaliyet. Bu yüzden herkesin konu üzerinde kuvvetli görüşleri var gibi görünüyor.”
Palaus ve meslektaşları, bugüne kadar yapılan araştırmalarda; bilgisayarların beyinlerimizin yapı ve faaliyetini nasıl etkilediğine ilişkin herhangi bir gidişatın ortaya çıkıp çıkmadığını görmek istemiş. 116 bilimsel çalışmanın sonuçlarını bir araya getirmişler. Bu çalışmaların 22 tanesinde beyindeki yapısal değişimlere bakılırken, 100 tanesinde ise beyin işlevselliği ve/veya davranıştaki değişimlere bakılmış.
Çalışmalar, bilgisayar oyunlarının beyinlerimizin nasıl faaliyet gösterdiğini ve hatta yapısını değiştirebildiğini gösteriyor. Örneğin bilgisayar oyunları oynamak dikkatimizi etkiliyor ve bazı çalışmalarda oyuncuların, sürekli dikkat veya seçici dikkat gibi çeşitli dikkat tiplerinde gelişmeler gösterdiği bulunmuş. Ayrıca oyuncularda, dikkatle ilişkili beyin bölgeleri de daha verimli durumda ve zahmetli faaliyetlerde dikkati sürdürmek için daha düşük etkinleşmeye ihtiyaç duyuyor.
Bilgisayar oyunlarının, beynin görsel-uzamsal becerilerle ilgili bölgelerinin boyut ve verimliliğini de artırabildiğine yönelik kanıtlar var. Örneğin sağ hipokampüs bölgesi, hem uzun vadeli oyuncularda, hem de bir video oyun eğitimi programına katılan gönüllülerde genişlemiş.
Video oyunları ayrıca bağımlılık da yapabilir. Bu tür bir bağımlılık, “İnternette oyun oynama bağımlılığı” şeklinde adlandırıyor. Araştırmacılar, oyun bağımlılarındaki sinirsel ödül sisteminde işlevsel ve yapısal değişimler gerçekleştiğini bulmuşlar. Bunu da kısmen, bu kişileri oyun oynama işaretlerine maruz bırakıp oynama arzusuna sebep olarak ve nöral (sinirsel) tepkilerini gözlemleyerek yapmışlar. Bu nöral değişimler, diğer bağımlılık bozukluklarında görülenler ile temelde aynı.
Peki tüm bu beyin değişimleri ne anlama geliyor? “Beynin video oyununa maruz kalmaya nasıl tepki verdiğine odaklandık fakat bu etkiler her zaman gerçek hayattaki değişikliklere dönüşmüyor” diyor Palaus. Video oyunları hâlâ çok yeni olduğundan, etkilerine yönelik yapılan araştırmalar halen başlangıç aşamasında. Örneğin oyunların hangi yönlerinin, hangi beyin bölgelerini ve nasıl etkilediğini hâlâ çözmeye çalışıyoruz. “Muhtemelen video oyunları hem olumlu (dikkat, görsel ve motor beceriler üzerinde) hem de olumsuz etkilere (bağımlılık tehlikesi) sahip ve bizim de bu karmaşıklığı benimsememiz gerekli” diye açıklıyor Palaus.
Kaynak: Frontiers. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
