Milyonlarca yıl önce; oksijen bol miktarda bulunmadan çok uzun zaman önce arsenik, gezegenimize yeni bir yaşam üfleyen bileşen olmuş olabilir.
Şili’nin Atakama Çölü’nde, Laguna La Brava adı verilen bir yerde bilim insanları, daimi şekilde oksijensiz olan aşırı tuzlu bir gölde yaşayan fotosentetik bir mikrop şeridi üzerinde çalışıyormuş.
Connecticut Üniversitesi’nde çalışan yerbilimci Pieter Visscher, “Mikrobiyal tabakalar üzerinde yaklaşık 35 yıldır çalışıyorum” diyor.
“Dünya üzerinde, oksijen yokken tamamen işleyen bir mikrobiyal tabakası sadece bu sistemde bulabildim.”
Fosilleşerek stromatolitlere dönüşen mikrobiyal katmanlar, Dünya üzerinde en az 3.5 milyar yıldır bol miktarda bulunuyor. Fakat var oldukları ilk bir milyar yılda fotosentez için ihtiyaç duyulan oksijen yokmuş.
Bu yaşam biçimlerinin, böylesine olağandışı koşullarda nasıl hayatta kaldığı halen bilinmiyor. Fakat bugün yaşayan stromatolitler ile uç noktada yaşayan canlıları inceleyen araştırmacılar, bu konuda bir dizi ihtimal belirlemişler.
Oksijenin yerini alabilecek muhtemel maddeler olarak demir, sülfür ve hidrojen uzun bir süredir öne sürülmüşse de; Kaliforniya’nın aşırı tuzlu Searles Gölü ve Mono Gölü’ndeki ‘arsenotrofi’nin keşfine kadar arsenik, bu maddelerden biri olmamış.
Sonrasında ise Batı Avustralya’daki Tumbiana Oluşumu’nda yer alan stromatolitler, ışığı ve arseniği hapsetmenin Prekambriyen dönemdeki fotosentezde geçerli bir yöntem olduğunu ortaya çıkarmış. Aynı şey, demir veya sülfür için söylenemiyor.
Bilim insanları, daha geçen yıl Pasifik Okyanusu’nda arsenik soluyan bol miktarda yaşam şekli olduğunu keşfetmişler.
La Brava’daki yaşam şekilleri bile, geçtiğimiz zamanlarda Nevada’nın arsenik bakımından zengin bir gölünde bulunan ve arsenit bileşenini farklı bir biçime; arsenata oksitleyerek fotosentez yaptığı görülen Ectothiorhodospira sp. isimli mor bir sülfür bakterisine çok benziyor.
La Brava’daki mikropların da metabolizmalarında arsenit kullanıp kullanmadığını doğrulamak için daha fazla araştırma gerekse de; ilk araştırmalar, bu tabakaların etrafında akan suların yüksek miktarda sülfür ve arsenik içerdiğini göstermiş.
Görünüşe göre arsenik, bir zehirden çok daha fazlası.
Araştırma Communications Earth and Environment bülteninde yayımlandı.
Carly Cassella/ScienceAlert. Ç: O.
