Doğal sesleri çaba göstermeden tanıyabilen ve onlara tepki verebilen insan beyni, konuşmaya özel olarak uyum sağlamış. Bugüne kadar, beynin konuşmaya özgü kısımlarını belirlemeyi ve anlamayı hedefleyen çeşitli çalışmalar yapılmış fakat aynı beyin bölgeleri çoğunlukla bütün seslerde faaliyete geçtiğinden, beyinde konuşma işlemeye yönelik eşsiz süreçlerin olup olmadığı ve beynin bu süreçleri nasıl yürüttüğü belirlenememiş. Karşılaşılan en büyük güçlüklerden biri, büyük oranda değişken olan akustik sinyaller ile dili temsil eden sesler arasında birebir benzeşme olmadığında, beynin bunları nasıl eşleştirdiğini belirleme yönünden yaşanmış. Mesela beyin, çok farklı kişilerin farklı lehçelerde konuştuğu aynı kelimeleri nasıl tanıyor?
Bu son çalışmada Aalto Üniversitesi’nde Profesör Riitta Salmelin önderliğinde toplanan bilim insanları, 16 sağlıklı gönüllünün milisaniye ölçekli beyin kayıtlarından konuşulan kelimelerin şifresini çözerek, bunları yeniden oluşturmuşlar. Yeni bir yaklaşım benimseyen araştırmacılar, büyük çeşitlilikteki seslerin doğal akustik değişkenliğini (farklı konuşmacıların çıkardığı kelimeler, pek çok kategoriden çevresel sesler) kullanmış ve fizyolojiden ilham alan makine öğrenim modelleri kullanarak, bunları manyetoensefalografi (MEG) verilerine yansıtmışlar. Araştırmanın sonuçlarına göre beyin, konuşmaları zaman yönünden özellikle yüksek doğrulukta takip ediyor.
Mevcut sonuçlar, insanlarda konuşma için zamana kilitli özel bir şifre çözme mekanizmasının evrimleşmiş olabileceğini öne sürüyor. Diğer çalışmalara bakılırsa bu işleme mekanizması, gelişimin ilk zamanlarında geniş bir dil ortamına maruz kalınmasıyla birlikte yerli dile ayarlanıyor gibi görünüyor. Yapılan deneyde beyin, konuşma dışı sesleri bu kadar yakından takip etmemiş. Zamana kilitli şifre çözme mekanizması, konuşma şeklinde algılanan anlamsız kelimelerde de görülmüş. Araştırmacıların söylediğine göre beyin, bir kelime duyduğumuz zaman bunun ne anlama geldiğini anlamak için konuşmaları çok yakından takip ediyor.
Aalto Üniversitesi. Ç: O.
