Multidisipliner bir araştırma takımı, Pirenelerdeki şatafatlı Marsoulas Mağarası’nda neredeyse 80 yıl önce keşfedilen büyük bir deniz kabuğunu incelemiş. Geçen hafta Science Advances bülteninde yayımlanan bir çalışmada araştırmacılar, türünün en eski rüzgar enstrümanı olduğu düşünülen bu deniz kabuğunun nasıl ses çıkardığını aktarıyorlar.
Fransa’daki Haute-Garonne ile Ariège illeri arasında yer alan Marsoulas Mağarası, Pirene Dağlarında bulunan ilk dekore mağara olma özelliğini taşıyor. 1897 yılında keşfedilen mağara, Son Buzum Maksimum döneminin sonlarında bölgedeki Magdelen kültürünün başlangıcına tanıklık etmiş. Arkeolojik kazılardan elde edilen ve büyük kısmı Toulouse Müzesi’nde saklanan malzemelerin kayda geçirildiği sırada araştırmacılar, 1931 yılında keşfedildiğinde büyük oranda gözden kaçan geniş bir Charonia lampas (deniz salyangozu) kabuğunu incelemişler.
Kabuğun kırık uç kısmı, 3,5 cm çapında bir delik barındırıyor. Kabuğun en sert kısmı burası olduğundan, kırık belli ki kazara oluşmamış. Kabuğun diğer uçta yer alan deliğinde rötüş (çentik) izleri görülüyor. Yapılan tomografi taraması, ilk halkalardan birinin işlendiğini gösteriyor. Kabuk son olarak, Marsoulas Mağarası’na özgü kırmızı bir pigment (hematit) ile süslenmiş. Bu durum, kabuğun simgesel bir cisim olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar kabuğun ses çıkarmak için kullanıldığı hipotezini doğrulamak için do, do diyez ve r notalarına yakın üç ses çıkarmayı başaran bir korno virtüözünün yardımından faydalanmış. Delik düzensiz olduğundan ve organik bir kaplamayla kaplandığından, araştırmacılar tıpkı Quai Branly Müzesi’ndeki daha yakın tarihli kabuk koleksiyonunda olduğu gibi bir ağızlığın eklendiğini varsayıyor. Kabuğa yönelik elde edilen 3 boyutlu izlenimler, bu ucun keşfedilmesini ve başka notaların oluşturulmasında kullanılıp kullanılamadığının doğrulanmasını sağlayacak.
Kabuk ile aynı arkeolojik seviyeden çıkarılmış bir kömür parçası ve ayı kemiği parçası üzerinde yürütülen mağaraya yönelik ilk karbon-14 tarihlemesi, yaklaşık 18.000 yıllık bir tarih sunmuş. Bu durum, Marsoulas kabuğunu türünün en eski üflemeli çalgısı haline getiriyor. Şimdiye kadar erken Avrupa Üst Paleolitik şartlarında sadece flütler keşfedilmiş. Avrupa dışında bulunan kabuklar ise çok daha yeniymiş.
Kabuk, Magdelen ataların ürettiği seslerle bizi büyülemeye ek olarak, Pireneler ile 200 kilometre ötedeki Atlantik kıyısı arasında değiş tokuşların yapıldığı görüşünü de pekiştiriyor.
CNRS. Ç: O.
