İnsan beyninin bir kısmına benzer şekilde modellenen bir bilgisayar ağı, beynimizin hareketli görüntüleri nasıl işlediğine yönelik yeni fikirler sunuyor ve bazı şaşırtıcı optik yanılsamaları açıklıyor.
İnsanların hareket algısına yönelik onlarca yıldır yürütülen çalışmalardan elde edilen verileri kullanan araştırmacılar, bir yapay sinir ağını görüntü dizilerinin hızı ve yönünü tahmin etmesi için eğitmişler.
MotionNet adı verilen bu yeni sistem, bir insan beyninin içerisinde yer alan hareket işleme yapılarına benzetilmeye çalışılmış. Bu sayede araştırmacılar, beyinde doğrudan ölçülemeyen görsel işleme niteliklerini araştırma fırsatı bulmuşlar.
Journal of Vision bülteninde yayımlanan çalışmada, beynimizdeki mekan ve zaman bilgisinin birleştirilerek hareket eden görüntülere yönelik algılarımızın veya yanlış algılarımızın nasıl oluştuğu bu yapay sistem yardımıyla tarif ediliyor.
Beyin kolaylıkla kandırılabiliyor. Örneğin bir ekranın sol tarafında siyah bir nokta varsa ve bu nokta, sağ tarafta siyah bir nokta ortaya çıkarken soluyorsa; bu noktayı soldan sağa doğru hareket ediyormuş gibi ‘görüyoruz’. Bu duruma ‘fi’ hareketi adı veriliyor. Fakat sağ tarafta ortaya çıkan bu nokta, koyu bir arka plan üzerindeki beyaz bir nokta olursa; noktanın sağdan sola doğru hareket ettiğini ‘görüyoruz” ve bu duruma da ‘ters fi hareketi’ adı veriliyor.
Araştırmacılar, MotionNet sisteminde ters fi hareketini yeniden oluşturmuş ve sistemin, insan beyniyle aynı algı yanılsamalarını yaşadığını bulmuşlar. Fakat bilim insanları, insan beyninden farklı olarak bu yapay sisteme yakından bakıp neden böyle bir şeyin olduğunu anlamaya çalışmışlar. Nöronların hareket yönüne doğru ‘ayarlandığını’ keşfeden araştırmacılar, MotionNet’te ‘ters fi’ hareketinin gerçek hareketin zıt yönüne doğru ayarlanan nöronları tetiklediğini bulmuşlar.
Yapay sistem, bu yaygın yanılsama hakkında yeni bilgiler de ortaya çıkarmış: Noktaların birbirlerine göre olan uzaklığı, ters pi hareketinin hızını beklenenin tersi yönde etkilemiş. Sabit bir hızda ‘hareket ediyor’ gibi görünen noktalar, eğer birbirlerine göre kısa mesafedeyse daha hızlı hareket ediyor; birbirinden daha uzaktalarsa daha yavaş hareket ediyor gibi görünüyormuş.
Çalışmanın birinci yazarı ve Cambridge Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde araştırmacı olan Dr. Reuben Rideaux şöyle aktarıyor: “Ters pi hareketini uzun zamandır biliyorduk. Fakat bu yeni model, bu hareketi deneyimleme şeklimize yönelik tamamen yeni bir tahmin ortaya çıkardı. Daha önce kimse buna bakmamış veya bunu test etmemişti.”
Cambridge Üniversitesi. Ç: O.
