Bir zamanlar, temelde hareket eşgüdümündeki rolü sebebiyle tanınan bir beyin bölgesi olan beyincik; insan kültürüne, diline ve alet kullanımına katkı yapmış olabilecek evrimsel değişimlerden geçmiş. Duke Üniversitesi’nde çalışan Elaine Guevara ve meslektaşlarının çalışmasından elde edilen yeni bulgular, iki gün önce PLOS Genetics bülteninde yayımlandı.
İnsanların düşünme ve öğrenme yönünden sahip oldukları dikkate değer kapasiteyi araştıran bilim insanları, sıklıkla prefrontal kortekse odaklanmış. Beynin bu bölgesi, ahlaki muhakeme ve karar verme gibi yürütücü işlevler bakımından hayati önem taşıyor. Fakat beyincik bölgesi, insan bilişindeki rolü yönünden yakın zaman önce daha çok dikkat çekmeye başlamış. Guevara ve takımı da insanlar, şempanzeler ve Hint şebekleri arasındaki moleküler farklılıklara bakarak beyincik ile prefrontal korteksin evrimini incelemişler. Özel olarak bu üç türdeki iki tip beyin dokusunun genomlarını inceleyen bilim insanları, epigenetik farklılıkları bulmaya çalışmış. Söz konusu farklılıklar, DNA dizilimini değiştirmeyen fakat hangi genlerin açılıp kapanacağını etkileyebilen ve gelecek nesiller tarafından miras alınabilen değişimlerden meydana geliyor.
Şempanzeler ve Hint şebekleriyle karşılaştırıldığında, insanların beyinciğinde prefrontal kortekse göre daha büyük epigenetik farklılıklar olduğu görülmüş. Bu durum, beyinciğin insanların beyin evrimindeki önemini vurguluyor. Söz konusu epigenetik farklılıklar, özellikle beyin gelişimi, beyin iltihaplanması, yağ metabolizması ile sinaptik esneklikte (kullanım sıklıklarına bağlı olarak, nöronlar arasındaki bağlantıların kuvvetlenmesi veya zayıflaması) belirgin durumdaymış.
Yeni çalışmada belirlenen epigenetik farklılıklar; insan beyninin nasıl işlediğinin, uyum sağlama kabiliyetinin ve yeni bağlantılar oluşturma kabiliyetinin anlaşılmasıyla ilgili. Bu epigenetik farklılıklar, yaşlanma ve hastalıklarla da ilişkili olabilir. Yapılan önceki çalışmalarda, insanlar ve şempanzelerin prefrontal korteksindeki epigenetik farklılıkların, psikiyatrik durumlar ve nörodejenerasyonla ilişkili genlerle bağlantılı oldukları gösterilmiş. Yeni çalışma genel olarak, insan beyninin nasıl evrimleştiği incelenirken beyinciğin de dahil edilmesinin önemini doğruluyor.
PLOS. Ç: O.
