Eğer 20 kişinin tıpatıp aynısı bir sürü farklı dünyada yaşasaydı, bu dünyaların her birinde yine aynı insanlar mı ünlü olurdu?
Eğer bu sorudaki “insanların” yerine “meyve sineklerini” koyarsanız, Rice Üniversitesi’nde yapılan ve söz konusu yapılardaki bireylerin konumları ile sosyal yapıların evriminin kısmen genetiğe bağlı olduğunu gösteren çalışmayı tarif etmiş olursunuz.
Sineklerin kontrollü bir ortamda nasıl davrandığını izleyen kameraların yer aldığı ve araştırmacıların “Truman Şov”a benzettiği bu çalışmanın baş rollerinde meyve sinekleri var.
Rice Üniversitesi’nde biyobilimci olan Eric Wice ile Julia Saltz, bu hafta Nature Communications bülteninde çevrimiçi yayımlanan çalışmada genetik olarak birbirinin aynısı olan 98 grupta bulunan bireysel sinekler arasındaki sosyal etkileşimleri ölçmüş. Her grupta 20 klon bulunuyormuş. Bu 20 grup, genetik olarak birbirinden farklıymış fakat 98 grubun her birinde, farklı çevre koşulları altındaki ayrı bölmelerde yaşayan aynı klonlar yer alıyormuş.
Wice ile Saltz, yaşam koşulları nasıl değişirse değişsin, aynı klonların her bir bölme “dünyasında” aynı konumları işgal ettiğini keşfetmiş.
Yardımcı biyobilim profesörü Saltz, “Sosyal yapı, hayvanların dünyasında muzzam bir değişiklik gösteriyor” diyor. “Bizim merak ettiğimiz soru ise ‘Bu değişiklik nasıl evrimleşiyor?’ oldu. Evrimin meydana gelmesi için sosyal yapının kalıtsal olması gerekiyor ve biz de bunu gösterdik.”
Saltz’ın laboratuvarında doktora öğrencisi olan Wice, sineklerin sosyal ağ konumlarındaki değişimin sadece bir kısmı genetik çeşitlilikle açıklansa bile; keşfedilen kalıtsallık oranlarının evrimsel değişimi körükleyecek kadar yüksek olduğunu söylüyor.
“Sosyal gruplar ile ağların yapısının zamanla evrimleşip evrimleşmeyeceğini bilmemiz için, bireylerin sosyal ağlarında yuvalanma şekline ilişkin genetik temeli bilmemiz ve ayrıca doğal seçilimin, sosyal grup yapısını nasıl etkilediğini bilmemiz gerekiyordu” diyor Wice. “Bu deneyde, bu iki şeyi de eş zamanlı olarak inceledik. Böyle bir şey daha önce yapılmamıştı.”
Wice çalışmada, genetik ile açıklanan sosyal konumdaki değişim miktarının “%2,4 ila %16,6 boyutunda” olduğunun keşfedildiğini söylüyor. Wice ayrıca, yaşayan neredeyse tüm canlıların bir çeşit sosyal örgütlenme sergilediği göz önüne alındığında, bulguların insanlar ve bakteriler kadar değişik türlere uygulanabileceğini söylüyor.
Jade Boyd/Rice Üniversitesi. Ç: O.
