COVID-19’a sebep olan virüs, hayvanlardan insanlara geçen ilk patojen değil;
şüphesiz sonuncu da olmayacak. SARS-CoV-2’nin kesin hayvan kaynağını hiçbir zaman belirleyemeyebilecek olsak da, araştırma stratejilerimizi iyileştirerek sıradaki salgına hazırlanabiliriz.
Araştırmacılar ise tam da bunu yapmak üzere, doğal şekilde dolaşan ve hayvan konaklarından (özellikle de memelilerden) insanlara sıçrayan virüs tehlikesinin miktarını belirlemişler. Yeni araştırmada, hem yasal hem de yasadışı olmak üzere küresel vahşi hayvan ticaretine odaklanılıyor.
Elde edilen sonuçlara göre vahşi yaşam ticaretinde kullanılan memelilerin çeyreği, hayvanlardan insanlara geçtiği bilinen tüm virüslerin yüzde 75’ine ev sahipliği yapıyor. Fakat ticareti yapılmayan vahşi memeliler ve evcil memeliler de bunun pek gerisinde kalmıyor.
Doğa Koruma Kuruluşu’nun Hindistan şubesinde çalışan baş yazar ve koruma biyoloğu Şivaprakaş Nagaraju şöyle aktarıyor: “Uluslararası vahşi hayvan ticaretinin vahşi yaşam, insanlar ve evcil hayvanlar arasında her yıl bir milyara kadar doğrudan ve dolaylı temas ile sonuçlandığı tahmin ediliyor.”
Daha basit ifade etmek gerekirse bu yakın temas, virüsler gibi hayvan kaynaklı patojenlerin insanlara sıçrama ve hastalık salgınlarına yol açabilecek hayvan kaynaklı hastalıklara dönüşme ihtimalini artırıyor.
Bu çalışmanın sonuçlarına göre, hayvan kaynaklı virüslerin büyük bir kısmını birkaç kilit hayvan grubu taşıyor gibi görünüyor. Sorulması gereken soru ise doğru hayvanlara mı bakıldığı.
“Araştırmamızın, hayvan kaynaklı hastalıkları insanlara geçirme konusunda en yüksek tehlikeyi taşıyan türleri belirlemek suretiyle; küresel sağlık uzmanlarının bir sonraki küresel salgını önlemek için çalışmalarını yoğunlaştırmaları gereken yerleri belirlemesine yardımcı olmasını umuyoruz” diyor Nagaraju.
Fakat bu tehlike yeni değil; sadece dikkatimizi yeni çeken bir tehlike. Vahşi yaşam ticareti de bu tehlikeye yön veren tek unsur değil.
İnsanlarda görülen 10 bulaşıcı hastalıktan altısı hayvan kaynaklı. ABD Hastalık Denetim ve Önleme Merkezleri’ne göre veba ve kuduz, yeni ortaya çıkan koronavirüslerin yanında önemli zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan) hastalıklar niteliğinde.
COVID-19 salgını başlamadan önce Ebola, HIV, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve şiddetli akut solunum sendromu (SARS), sadece son 10 yılda hayvandan insana geçen virüsler biçiminde ortaya çıktı. Dolayısıyla bu durumda pay sahibi olduğumuzu kabul etmemek ahmaklık olur.
Sayıları giderek artan bulgular, ormanları yok etmek ve şehirleşmek gibi doğal yaşam alanlarını etkileyen ve vahşi hayvanları insanlar ile temasa iten istismarcı insan faaliyetlerinin, hayvanlardan geçen hastalıkların yayılımına doğrudan katkıda bulunduğu gösteriyor.
Çalışma Current Biology bülteninde yayımlandı.
Yazar: Clare Watson/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
