Doğal yaşam alanlarının kaybolması ve böcek zehirlerinin kullanılması, dünya çapındaki tozlaştırıcı türlerin yok oluşuna yön veriyor. Bu durum, milyonlarca kişiye gıda ve refah sağlayan “ekosistem hizmetlerine” karşı (özellikle Güney’de) bir tehdit oluşturmanın yanında mahsul veriminde milyarlarca dolar kayba sebep oluyor.
Bunlar, Cambridge Üniversitesi’nin öncülüğünde çalışan uluslararası bir uzman heyetinin düşünceleri. Araştırmacılar mevcut verileri kullanarak, dünya çapındaki altı bölgede tozlaştırıcılarda görülen çarpıcı azalmaların sebep ve etkilerine yönelik ilk küresel risk endeksini oluşturmuşlar.
Polenleri dağıtan arılar, kelebekler, yabanarıları, böcekler, yarasalar, sinekler ve sinek kuşları, tarım mahsullerinin ve çiçekli bitkilerin (kahve, kolza tohumu ve çoğu meyve dahil) %75’ten fazlasının üremesinde hayati önem taşıyor. Fakat bu tozlaştırıcı canlıların sayısı, dünya çapında görünür şekilde azalıyor ve durumun insan popülasyonlarına yönelik sonuçları hakkında fazla şey bilinmiyor.
Cambridge Üniversitesi Hayvanbilim Bölümü’nde çalışan Dr. Lynn Dicks, “Tozlaştırıcıların başına gelen şeyler, insanlık üzerinde dev bir zincirleme etki meydana getirebilir” diyor. “Bu küçük canlılar, dünya ekosistemlerinde merkezi roller oynuyor. Bunlar arasında, insanların ve diğer hayvanların beslenmek için bel bağladığı pek çok şey de bulunuyor. Tozlaştırıcılar giderse, başımız ciddi şekilde derde girebilir.”
Bilim insanı ve yerli temsilcilerden oluşan 20 kişilik bir grup kuran Dicks, dünya çapında tozlaştırıcıların azalmasındaki sebep ve tehlikeleri ön değerlendirmeye tabi tutmuş. Araştırma iki gün önce Nature Ecology & Evolution bülteninde yayımlandı.
Çalışmaya göre tozlaştırıcı kaybının küresel çaptaki en büyük üç sebebini doğal yaşam alanlarının zarar görmesi, arazi yönetimi (çoğunlukla otlatma, gübreleme ve tarımsal ekin monokültürü) ve yaygın böcek ilacı kullanımı oluşturuyor. İklim değişiminin etkisi ise dördünce sırada geliyor ancak veriler kısıtlı.
Tüm bölgelerde insanlığa karşı belki de en büyük doğrudan tehlike, “yetersiz mahsul tozlaşması”: Yani besin miktarı ve kalitesi ile biyoyakıt mahsullerinde meydana gelen düşüşler. Uzmanlar mahsul verimindeki bu “istikrarsızlığın”, Afrika’dan Latin Amerika’ya gezegenin üçte ikisi boyunca görülecek kadar ciddi ya da yüksek olduğunu belirlemiş. Bu bölgelerde küçük toprak sahibi olan pek çok çiftçi, tozlaşan mahsullere doğrudan bel bağlıyor.
Yazar: Fred Lewsey/Cambridge Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
