Bilim insanları, bilinçsiz durmanın hayatta kalmaya yönelik dezavantajlar taşımasına rağmen neden neredeyse bütün hayvanların uyuduğunu uzun süredir merak etmiş. Şimdiyse Tsukuba Üniversitesi’nde çalışan bilim insanlarının öncülüğündeki bir araştırma takımı, uykunun belli bir aşamasında meydana gelen beyin yenilenmesine dair yeni bulgulara ulaşmış. Fazla miktarda rüya görmeye yatkın olduğumuz bu aşama, hızlı göz hareketi (REM) uykusu şeklinde biliniyor.
Yapılan önceki çalışmalarda, çeşitli yöntemler kullanılarak REM uykusu, REM dışı uyku ve uyanıklık durumunda beyindeki kan akışında meydana gelen farklılıklar ölçülmüş fakat çelişkili sonuçlar elde edilmiş. Tsukuba Üniversitesi öncülüğünde çalışan araştırma takımı ise yeni çalışmasında farklı bir yöntem kullanarak, uyuyan ve uyanık farelerin beyinlerindeki kılcal damarlarda kırmızı kan hücrelerinin hareketini doğrudan görselleştirmiş. Beyindeki kılcal damarlar, beyin hücreleri ile kan arasında besin ve atık ürün alışverişini sağlıyor.
Çalışmanın eş yazarı Profesör Yu Hayaşi, “İki fotonlu mikroskobi şeklinde bilinen bir yöntem kullanarak, bir boya yardımıyla beyindeki damarların floresan ışıkta görülmesini sağladık” diyor. “Bu şekilde, anestezi uygulanmamış farelerin neokorteks bölgesindeki kılcal damarlarda kırmızı kan hücrelerini doğrudan gözlemleyebiliyoruz.”
Araştırmacılar REM, REM dışı uyku ve uyanıklık durumunu belirlemek için beyindeki elektriksel faaliyetleri de ölçmüş ve bu aşamalar arasında, kan akışında meydana gelen farklılıkları incelemişler.
“Sonuçlar bizi şaşırttı” diye açıklıyor Hayaşi. “REM uykusu esnasında, beyindeki kılcal damarlarda büyük bir kan akışı vardı. Fakat REM dışı uyku ile uyanık olunan durum arasında hiçbir farklılık göremedik. Bu durum, REM uykusunun benzersiz bir aşama olduğunu gösteriyor.”
Artan kan akışının sebeplerinden biri de, adenozin A2a reseptörleri olabilir. Cell Reports bülteninde sunulan bulgular, uykunun işlevinin anlaşılması ve beyinde Alzheimer gibi atık ürünlerin birikmesine yol açan nörodejeneratif hastalıklara karşı tedavilerin geliştirilmesi bakımından umut vadediyor.
Tsukuba Üniversitesi. Ç: O.
