Gökbilimciler, bir kara delik veya nötron yıldızının yoldaş yıldızın çekirdeğine sürüklendiğini ve yoldaşın süpernova şeklinde patlamasına sebep olduğunu gösteren çarpıcı bulgulara ulaşmışlar. Gökbilimciler söz konusu verileri, ABD Ulusal Bilim Vakfı’nın Karl G. Jansky Çok Geniş Teleskop Dizisi’nin (VLA) kullanıldığı çok yıllık bir proje olan Çok Geniş Teleskop Dizisi Gökyüzü Gözlemi’nden (VLASS) almışlar.
Science bülteninde yayımlanan makalenin baş yazarı ve California Teknoloji Enstitüsü’nde yüksek lisans öğrencisi olan Dillon Dong, “Bilim insanları, böyle bir şeyin gerçekleşebileceğini tahmin etmişti fakat böyle bir olayı ilk defa gerçekten gördük” diyor.
Bilim insanları ilk ipucuna, gözlemlere 2017 yılında başlayan VLASS’tan alınan görüntüleri inceledikleri zaman ulaşmışlar ve parlak biçimde radyo dalgası yayan bir cisim olduğunu bulmuşlar. Fakat bu cisim, daha önce VLA ile yapılan ve Yirmi Santimetrede Radyo Gökyüzünün Soluk Görüntüleri (FIRST) ismini taşıyan gözlemde görülmemiş. VT 1210+4956 ismi verilen bu cismi, daha sonra VLA’yı ve Hawaii’de bulunan Keck teleskobunu kullanarak yeniden gözlemlemişler. Araştırmacılar bu parlak radyo sinyallerinin, Dünya’dan yaklaşık 480 milyon uzaklıkta bulunan ve yıldız oluşturan cüce bir galaksinin eteklerinden geldiğini belirlemişler. Daha sonraysa Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yer alan bir cihazın, söz konusu cisimden gelen X-ışını patlamalarını 2014 yılında tespit ettiğini bulmuşlar.
Tüm bu gözlemlerden gelen veriler sayesinde gökbilimciler, bu iki devasa yıldız arasında yüzlerce yıl süren bir ölüm dansının büyüleyici tarihini bir araya getiriyor. Güneş’imizden çok daha ağır olan çoğu yıldız gibi, bu iki yıldız da birbirinin etrafında yakın şekilde dönen ikili yıldız çifti şeklinde doğmuş. Bunlardan biri diğerinden daha ağırmış ve nükleer füzyon enerjisiyle geçirdiği normal yaşamında daha hızlı evrimleşip bir süpernova biçiminde patlamış. Geride ise ya bir kara delik ya da süper yoğun bir nötron yıldızı bırakmış.
Kara deliğin veya nötron yıldızının yörüngesi, yoldaşına istikrarlı şekilde yaklaşmış ve 300 yıl kadar önce yoldaşının atmosferine girerek ölüm dansını başlatmış. Bu noktada etkileşim, yoldaştan çıkan gazı uzaya püskürtmeye başlamış. Dışa doğru sarmal biçimde çıkan bu gaz, çift etrafında torus adı verilen ve genişleyen çörek şeklinde bir halka oluşturuyor.
Nihayetinde bu kara delik veya nötron yıldızı, yoldaş yıldızının çekirdeğine doğru giderek çekirdeğin kendi kütleçekimiyle çökmesini önleyen enerjiyi üteren nükleer füzyonun bozulmasına sebep olmuş. Çekirdek çökerken, kısa süreliğine davetsiz misafirin yakın yörüngesinde dönen bir madde diski oluşturmuş ve diskten dışarı doğru ışık hızına yaklaşan hızlarda, yıldızın içinden geçen bir madde jeti fırlatmış.
“Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki MAXI cihazının gördüğü X-ışınlarını da bu jet meydana getirmiş” diyor Dong. “Bu durum, olayın 2014 yılındaki tarihini doğruluyor.”
Çekirdeğinin çökmesiyle birlikte yıldız, kardeşinin önceki patlamasını takiben süpernova biçiminde patlamış.
Kaynak: ABD Ulusal Radyo Gökbilimi Gözlemevi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
