Elmalar, dünyanın en eski ve en tanınmış meyveleri arasında. Peki hiç bir elmanın şeklini gerçekten düşündünüz mü? Elmalar, sapın çıktığı üst kısımdaki o özgün çukur hariç nispeten küre şeklinde.
Peki elmalar bu özgün şekli nasıl kazanıyor?
Matematikçiler ile fizikçilerden oluşan bir araştırma takımı gözlemleri, laboratuvar deneylerini, kuramları ve hesaplamaları kullanarak, bir elmadaki birleşme noktalarının şeklini ve büyümesini anlamaya çalışmış.
Makale dün Nature Physics bülteninde yayımlandı.
Harvard John A. Paulson Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Fakültesinde (SEAS) organizma biyolojisi ve evrimsel biyoloji ile fizik uygulamalı matematik profesörü olan L. Mahadevan, “Biyolojik şekiller sıklıkla, odak noktaları görevi gören yapıların mevcudiyetiyle düzenleniyor” diyor. “Bu odak noktaları bazen bozulan şekillerin bir yere sınırlandığı tekillikler biçimini alıyor. Bu konuda her yerde karşımıza çıkan bir örnek de elmanın birleşme noktası; yani sapın meyveyle buluştuğu içe dönük çukurlaşmanın görüldüğü yer.”
Elmanın ve özellikle de birleşme noktasının geçirdiği şekil evrimini anlamak isteyen araştırmacılar, tekillik kuramı adı verilen ve uzun süredir var olan bir matematik kuramına yönelmişler. Tekillik kuramı, kara deliklerden tutun da bir yüzme havuzunun dibindeki ışık desenleri, damlacığın parçalanması ve çatlak yayılımı gibi daha gündelik örneklere kadar bir sürü farklı olguyu açıklamada kullanılıyor.
Önceden SEAS’ta doktora sonrası araştırma görevlisi olan ve şimdi College London Üniversitesinde çalışan eş yazar Thomas Michaels, “Tekilliklerin en heyecan verici yanı, evrensel olmaları” diyor. “Elmanın birleşme noktasıyla bir yüzme havuzundaki ışık desenleri ya da bir su sütunundan kopan su damlası arasında hiçbir ortak taraf yok fakat yine de aynı şekli alıyorlar. Evrensellik kavramı çok derinlere gidiyor ve çok kullanışlı olabiliyor çünkü çok farklı fiziksel sistemlerde gözlenen tekil olguları birbirine bağlıyor.”
Araştırmacılar, elmanın meyve anatomisinin yanısıra mekanik istikrarsızlığın, meyvelerdeki birden fazla birleşme noktasına yol açan ortak roller üstlenebileceğini bulmuşlar.
Yazar: Leah Burrows/Harvard John A. Paulson Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
