Yürütülen yeni bir çalışma, insanların gelecek konusunda ‘iyimser eğilimli’ olduğu iddialarına şüphe düşürüyor. Söz konusu eğilimin ekonomik krizlere, insanların sağlıklarına dikkat etmemesine veya iklim değişimi karşısında eylemsizliğe katkıda bulunduğu düşünülüyor.
Bilim insanları onlarca yıldır, insanların ‘mantıksız bir iyimserlik eğilimi’ taşıdığını düşünmüşler; buna göre insanlar işin iyi tarafına gereğinden fazla bakıp olumsuz deneyimlerin olasılığını azımsıyorken, olumlu olayların ihtimalini de abartıyorlar. İngiltere hükümeti, büyük altyapı projeleri planlarken bu fazla iyimserlik eğilimini hesaba katıyor.
Fakat İngiltere’deki Bath, UCL ve Birbeck – Londra Üniversitesinde çalışan araştırmacıların yürüttüğü yeni çalışma, iyimserlik önyargılarının mevcudiyetini destekleyen araştırmalarda kusurlar bulunduğunu gösteriyor. Makalenin yazarlarına göre önceki çalışmalarda ‘yanlış pozitif’ sonuçlar; yani böyle önyargılar yok iken insanların fazla iyimser gibi görünmesini sağlayan veri kalıpları ortaya çıkmış.
Araştırmacılar, geçmişteki iyimserlik araştırmalarında yaygın kabul gören bir yöntemi kullanarak birkaç deney yürütmüş. ‘Güncelleme yöntemi’ şeklinde bilinen bu yöntemde, katılımcılar hayatta karşılaşabilecekleri bir olayın ihtimalini tahmin ediyor. Ortalama bir insanın söz konusu olayı gerçekte yaşama ihtimali sunulduktan sonra ise katılımcılar tahminlerini yeniden yapıyor.
Bu deneyler, genelde hastalanmak veya boşanmak gibi hayatta karşılaşılabilecek olumsuz olaylarla yürütülmüş; yani duygusal yönden güçlü bir tepki meydana getirecek kötü haber vakalarıyla…
Bu hafta Cognition bülteninde yayımlanan yeni çalışmada ise araştırmacılar aynı ‘güncelleme yöntemini’, nötr örnekler yardımıyla (ör. katılımcıların yanlarından geçen bir sonraki arabanın siyah renk olma ihtimalini tahmin etmesi gibi) duygusal öğeyi kaldırarak test etmişler.
Örneklerin değiştirilmesi ve duygusal unsurların ortadan kaldırılmasına rağmen, aynı iyimserlik kalıbının devam ettiği görülmüş. Bu sebeple bilim insanları, iyimserlik önyargılarının kanıtlandığı iddia edilen araştırmalarda kullanılan yöntemlerin doğruluğunu sorguluyor.
Kaynak: Bath Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
