İnsan genomu, konaklarına fayda sağlamadığı görülen ve sadece kendilerini yaymaya çalışan bencil genetik öğeler ile dolu.
Bu “genom parazitleri”, cinsiyet oranlarını bozarak ya da zararlı mutasyonlara sebep olarak hücresel seviyede büyük zarar meydana getirebiliyor. Hatta bir türün yok olmasına bile yol açabiliyorlar. Fakat Rochester Üniversitesinde çalışan araştırmacıların aktardığına göre, canlı türlerinde de bunlarla mücadele etme mekanizmaları evrimleşmiş.
Rochester Üniversitesi Biyoloji Bölümünde çalışan Profesör Daven Presgraves ile Presgraves’in laboratuvarında hesaplamalı biyolog ve popülasyon genetikçisi olan birinci yazar Christina Muirhead, Nature Ecology & Evolution bülteninde yayımlanan yeni çalışmada canlıların bencil gen öğeleriyle mücadelede evrimsel bir silah yarışı yaptığına yönelik yeni bulgular sunuyor.
“Evrimsel bir silah yarışının, X kromozomundaki mayotik sürücü genlerin ve genomun başka yerlerindeki baskılayıcı genlerin yaygınlaşmasına yol açtığını keşfettik” diyor Muirhead.
“Dxl adını verdiğimiz bu sürücü genler, Y kromozomu barındıran spermleri öldürerek evrimsel bir üstünlük elde ediyor” diyor Presgraves. “Fakat sürücü genleri taşıyan bireylerde doğurganlık azalıyor ve popülasyondaki dişi sayısı giderek artarak, nihayetinde yok oluş tehlikesi ortaya çıkarıyor.”
Araştırmacıların incelediği meyve sineği Drosophila‘da, söz konusu bencil genetik öğelere karşı bir savunma evrimleşmiş. Savunma Dxl genlerinin kopyaları biçiminde geliyor fakat önemli bir düzenleme barındırıyor. Bu kopya genler, efsanevi Truva atına benzer biçimde Dxl genlerinin kılığına giriyor fakat gizli bir silah barındırıyorlar. Dxl proteinleri yerine, Dxl genlerini RNA müdahalesiyle susturan ufak RNA’lar ifade ediyorlar.
Yazar: Lindsey Valich/Rochester Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
