Fizikçi Philip W. Anderson, 1973 yılında öne sürdüğü kuramda maddenin yeni bir hali olduğunu belirtmiş. Söz konusu hal, alanda önemli bir odak noktası olmuş; özellikle de kuantum bilgisayar yarışında.
Maddenin bu tuhaf hali, kuantum dönü sıvısı şeklinde adlandırılıyor. Fakat isminin aksine, su gibi gündelik sıvılarla hiç alakası yok. Bunun yerine, hiç donmayan mıknatıslar ve bu mıknatısların içindeki elektronların dönüş biçimiyle alakalı. Sıradan mıknatıslarda sıcaklık belli bir seviyenin altına düştüğünde, elektronlar durağanlaşıyor ve manyetik özelliklere sahip katı bir madde parçası meydana getiriyor. Kuantum dönü sıvısında ise elektronlar soğuduğu zaman durağanlaşmıyor, katı hale geçmiyor ve şimdiye kadar ortaya çıkarılan en dolanıklı kuantum durumlarından birinde sürekli değişip dalgalanıyor (sıvı gibi).
Kuantum dönü sıvılarının bu farklı özellikleri, yüksek sıcaklıklı süper iletkenler ve kuantum bilgisayarlar gibi kuantum teknolojilerinin geliştirilmesinde kullanılabilecek umut verici uygulamalar barındırıyor. Fakat maddenin bu haliyle ilgili bir sorun var: Bu hali şimdiye kadar kimse görmemiş; en azından, yaklaşık 50 yıldır durum buymuş.
Dün ise Harvard Üniversitesi öncülüğünde çalışan bir fizik takımı, uzun süredir aranan maddenin bu egzotik halini nihayet deneysel şekilde belgelemiş. Science bülteninde yayımlanan yeni bir makalede tarif edilen çalışma, bu yakalanması zor halin istendiği zaman oluşturulabilmesi ve gizemli doğasının daha iyi anlaşılması doğrultusunda atılan büyük bir adım niteliğini taşıyor.
Yazar: Juan Siliezar/Harvard Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
