Psikiyatrik bozuklukların sebepleri yeteri kadar anlaşılmış değil. Fakat yeni bir çalışmaya göre depresyon, anksiyete ve bağımlılıklardan disleksi, bulimi ve DEHB‘ye kadar geniş bir aralığı kapsayan erken başlangıçlı psikiyatrik sorunlar, çoğunlukla sadece üç etmenin birleşiminden kaynaklanıyor olabilir. Bunlardan ilki biyolojik: Beynin dopamin ödül güzergâhındaki bireysel değişkenlik şeklinde. İkincisi ise sosyal: Çocukluğun erken dönemlerindeki ihmal ya da istismarın taşıdığı önemli role işaret ediyor. Üçüncüsü ise psikolojik ve mizaçla ilgili; özellikle de dürtüsel davranma ve duyguları kontrol etmede zorlanmaya dönük eğilimler ime. Bulgular, hem geniş bir yelpazeyi kapsayan psikiyatrik bozuklukların sebeplerini anlamak hem de erken dönemde yapılacak müdahalelerde hedef alınan özellikler bakımından çeşitli sonuçlar doğurabilir.
McGill Üniversitesi Psikiyatri Bölümünde çalışan ve geçtiğimiz hafta Neuropsychopharmacology bülteninde yayımlanan çalışmanın kıdemli yazarı olan Marco Leyton, “Yakın zamana kadar psikiyatrik bozuklukların, her biri kendi özgün sebepleri bulunan ayrı hastalıkları yansıttığı düşünülüyordu” diyor. “Mevcut araştırmada bu fikri altüst ediyor ve bunun yerine, erken başlayan çoğu bozukluğun büyük oranda, ufak miktardaki biyolojik, psikolojik ve sosyal etmenin farklı ifadelerini yansıttığını ileri sürüyoruz.”
Daha önce yürütülen araştırmalarda bu üç etmenin her birinin, psikiyatrik bozuklukların gelişiminde kendi başlarına en azından asgari etki taşıdıkları öne sürülmüş. Yeni çalışmanın yazarları ise üç etmenin hepsini ilk defa beraber değerlendirme fırsatı bulmuşlar.
Montreal Üniversitesinde çalışan Jean Seguin ile Laval Üniversitesinde çalışan Michel Boivin, Kanada’nın Montreal veya Quebec şehir bölgelerinde yaşayan ve doğduklarından beri takip edilen 52 kişinin (30 kadın, 22 erkek) beyni üzerinde tarama (PET ve MRI) gerçekleştirmiş. Bu taramalarda, deneklerin dopamin ödül güzergâhının özellikleri ölçülmüş. Söz konusu beyin özellikleri, daha sonra kişilerin mizacıyla ilgili özelliklere ve yaşamlarının erken dönemlerinde karşılaştıkları sıkıntılara yönelik bilgilerle birleştirilmiş.
Yaklaşımın yüksek isabeti ve olası kestirimci değeri
Sadece bu üç etmenin birleştirilmesi, hangi katılımcıların üç yıllık çalışma döneminden önce veya bu dönem sırasında zihinsel sağlık sorunları yaşadığını %90’ı aşan bir başarı oranıyla ortaya çıkarmış. Sonuçlar çok yeni ve muhtemelen de çok önemli olduğundan, Kanada Sağlık Araştırması Enstitüleri iki milyon dolarlık ek sermaye sunarak örnek boyutunun iki katına çıkarılmasını ve katılımcıların 20’li yaşlarının ortalarına kadar takip edilmesini istemiş. McGill Bütüncül Sinirbilim Programı’nda yüksek lisans öğrencisi ve çalışmanın birinci yazarı olan Maişa İkbal, “Sonuçların hem daha büyük hem de etnik yönden daha çeşitli gruplarda tekrarlanması gerekiyor” diyor. “Eğer tekrarlanabilirse, araştırmamız zihinsel hastalıklara bakış şeklimizi değiştirebilir.”
Kaynak: McGill Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
