Roketler uzayda kendilerini itecek hava olmadan yükselebiliyor. Peki nasıl böyle oluyor?
Uzaydaki roketler ve motorlar, Isaac Newton’un üçüncü hareket yasasına göre davranıyor: Bu yasaya göre her eylem, eşdeğer ve zıt bir tepkime meydana getiriyor.
Roketin bir ucundan yakıt ateşlendiğinde, roket havaya gerek olmadan ileri doğru itiliyor.
NASA, bu ilkenin Dünya’da kolaylıkla gözlemlenebildiğini söylüyor. Eğer bir kaykayın üzerinde durur ve elinize bir bowling topu alıp ileri doğru fırlatırsanız, oluşan kuvvet sizi ve kaykayı geriye ittirir. Fakat kaykay üzerindeki ağırlığınız bowling topunun ağırlığına göre daha yüksek olduğundan, o kadar uzağa gitmezsiniz.
Mühendisler de uzay roketlerini tasarlarken böyle bir güçlükle karşılaşıyor. Evet, ufak miktardaki itiş kuvveti uzay aracını ileri götürüyor fakat herhangi bir yere hızlıca gitmek için genelde fazla miktarda yakıt gerekiyor. Daha fazla ağırlık anlamına gelen daha fazla yakıt, bir uzay görevinin maliyetini artırıyor.
Bazı uzay araçları, Jüpiter gibi uzaktaki gezegenlere fırlatma yapılırken tasarruf etmek için bir gezegenin (mesela Venüs) etrafından döndürülüyor ve bu gezegenin çekim kuvveti kullanılarak hızlanma sağlanıyor. Bu sayede, diğer varış noktalarına gidilirken geçecek zaman azaltılıyor.
Peki uzayda hava yoksa roketler nasıl ateşleniyor? Roketler oksijeni de yanlarında götürüyor. Yakıt ve oksitleyici maddeler, roket motorunun yanma odasında tutuşturuluyor ve bunun sonucunda genişleyen, sıcak gazlar ortaya çıkıyor. Bu gazın basıncı, roketin üst tarafını alt tarafa göre daha fazla itiyor ve roketin yukarı ya da ileri gitmesini sağlıyor. Yakıt yandığından, yanma sonucunda oluşan dumanlar alt kısımdan atılıyor.
Yazar: Elizabeth Howell/LiveScience. İkinci kaynak: Smithsonian Hava ve Uzay Müzesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
Bu makalenize yorum yapmadan geçemiyeceğim. İyi ki insanoğlu itkiyi keşfetmiş. Keşfetmesine keşfetmiş de, keşfinden bu yana itki konusunda en küçük farklı bir bilgi gelişmesinin yaşanmaması da bir o kadar üzücüdür. Oysa bu konuda daha fazla deney ve araştırmalar yapılmış olsaydı, günümüzde roketlerin yerine çok daha gelişmiş uzay araçlarımız olabilirdi. Bu konudaki bilgi acizliği uzay teknolojisi konusunda uçuk birtakım projelerin tasarlanmasına neden olmaktadır. Uzun yıllardır yaptığım ve ulaştığım bilgilere dayanarak belirtirim ki, itki kuvveti madde püskürtmeden de kesinlikle mümkündür. Şartlar izin verdiğinde ve sağlığım da izin verirse bu gerçeği gelecekte insanoğlu ile paylaşacağım.