New Mexico Üniversitesinde Yardımcı Profesör olan Ewan Wolf’un da aralarında bulunduğu bir grup araştırmacı, yaklaşık 150 milyon yıl önce yaşayan bir dinozorun fosil kalıntılarında solunum enfeksiyonunu gösteren ilk bulguları keşfetmiş.
Araştırmacılar, Mesozoik Devrin Geç Jura Dönemi’ne kadar uzanan ve henüz olgunluğa erişmemiş bir diplodosidin (“Brontozor” gibi uzun boyunlu, hepçil bir saropod dinozoru) kalıntılarını incelemiş. ABD’ye bağlı Montana eyaletinin güneybatısında keşfedilen ve “Dolly” lakabı takılan dinozor, boyun omurgası bölgesinde enfeksiyon kanıtları taşıyor.
Great Plains Dinozor Müzesinde çalışan Cary Woodruff’un öncülük ettiği çalışmada olağan dışı şekil ve dokuya sahip, daha önce hiç görülmeyen anormal kemiksi çıkıntılar belirlenmiş. Kemiklerdeki bu çıkıntılar, hava keselerinin nüfuz ettiği bölgelerde bulunuyor. Günümüzdeki kuşların solunum sisteminde oksijen alış verişi gerçekleştirmeyen parçalar olan hava keseleri, dinozorlarda da bulunuyor. Nihayetinde Dolly’in akciğerlerine bağlanan bu hava keseleri, dinozorun karmaşık solunum sisteminin bir parçasını oluşturmuş olmalı. Düzensiz çıkıntıların CT yöntemiyle taranması, bu yapıların çok büyük ihtimalle bir enfeksiyona cevaben oluşan anormal kemiklerden meydana geldiğini ortaya çıkarmış.
“Hepimiz aynı belirtileri yaşıyoruz; öksürme, nefes darlığı, ateş… Bu 150 milyon yıllık dinozor da tıpkı bizler gibi hastalandığı zaman kendini çaresiz hissetmiştir” diyor Woodruff.
Araştırmacılar bulguların önemli olduğunu çünkü Dolly’nin, uçmayan bir dinozor olarak görüldüğünü ve Dolly gibi saropodların kuşlara evrilmediğini söylüyor. Kuşlara evrilenler ise sadece uçan teropodlar. Çalışmanın yazarları, söz konusu solunum enfeksiyonunun asperjiloz benzeri bir mantar enfeksiyonundan kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor. Günümüzde kuşları ve sürüngenleri etkileyen yaygın bir solunum hastalığı olan asperjiloz, kemik enfeksiyonlarına yol açabiliyor. Araştırmacıların keşfettiği fosilleşmiş enfeksiyon, bunun gibi bir solunum enfeksiyonunun bir dinozorda ilk defa belgelenmesini sağlamanın yanında saropod dinozorların solunum sistemi bakımından da önemli anatomik sonuçlar içeriyor.
“Dolly’deki bu fosil enfeksiyon, solunumla ilişkili hastalıkların evrimsel tarihini takip etmemize yardımcı olmakla kalmıyor; aynı zamanda dinozorların hangi tür hastalıklara maruz kaldığını da daha iyi anlamızı sağlıyor” diyor Woodruff.
“Bu dinozor oldukça hasta bir saropodmuş” diyor Wolf. “Dinozorları her zaman büyük ve dirençli canlılar biçiminde düşünürüz fakat onlar da hasta olmuş. Günümüzdeki kuşlar gibi solunum hastalıkları yaşamışlar. Hatta bazı vakalarda aynı yıkıcı enfeksiyonlar bile görülmüş olabilir.”
Çalışma iki gün önce Scientific Reports bülteninde yayımlandı.
Kaynak: New Mexico Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
