Sibirya kurdu olduğu için köpeğinizin son derece bağımsız olduğunu düşünüyorsanız, yanılıyor olabilirsiniz.
Bir köpeğin ırkı, kişiliğine büyük miktarda katkı sağlıyor; ya da biz öyle olduğunu düşünüyoruz. Tarih boyunca farklı köpek ırklarına belirli özellikler veya klişeler atfetmişiz: Alman çoban köpeklerine saldırganlık veya golden retriever’lara oyunculuk gibi… Fakat kişilik söz konusu olduğunda, ırk belirleyici bir etmen olmaktan çok uzak.
Bu durum ise ırkın, evcil hayvanların kişiliğini iyi gösteremediği anlamına geliyor. Üç gün önce Science bülteninde yayımlanan bir çalışmaya göre davranışın yalnızca yüzde 9’u bu şekilde açıklanabiliyor. Biyolog ve genetikçilerden oluşan bir araştırma takımı, yarısı safkan 18.000’den fazla köpeği inceleyerek 2.000’i aşkın köpeğin DNA’sını dizilemiş. Bilim insanları davranış özelliklerinin genlerle aktarılabildiğini keşfetse de, bu gen bölgelerinin belirli ırklara özgü olmadığını görmüşler. Dahası, bu özelliklerin hepsi her ırkta bulunabiliyormuş.
Massachusetts Üniversitesi Tıp Fakültesinde çalışan köpek genetikçisi ve yeni çalışmanın eş yazarı Kathleen Morrill, Scientific American dergisine şöyle aktarıyor: “İnsanlar köpek ırklarının farklı davranışlar sergilediği yönünde güçlü inançlar taşıyor. Fakat bana göre bu farklılıkların bazen o kadar da fazla olmadığını kabul etmemiz gerekiyor.”
Köpeklerin davranışları, aralarında genlerin, gelişimin, sosyalleşmenin, eğitimin ve çevrenin de bulunduğu çok sayıda etmenin bir sonucu. Colorado – Rocky Vista Üniversitesinde çalışan fakat yeni araştırmada yer almayan köpek genetikçisi ve davranış bilimci Isain Zapata, bunun “büyük oranda insanlara bağlı olduğunu” söylüyor The Atlantic dergisine. Farklı ırkları kendi amaç ve zevklerimize uyması için yüzlerce yıl boyunca kasten kalıba sokmuşuz. Evcil hayvanlarımızın davranış ve yönelimlerinde belli eğilimler varsa, bunun sebebi biziz.
Söz konusu uygulamanın ilk sürekli örneği, sadece 200 yıl kadar öncesindeki Viktorya İngilteresi’ne uzanıyor. Köpek meraklıları, bu zamanlarda köpekleri kürk rengi ve burun şekli gibi estetik bakımdan hoşa giden özelliklere göre seçici şekilde eşleştirmiş. Köpeklerin 10.000 yıldan uzun süre önce kurtlardan evrimleştiği düşünüldüğünde, münferit ırkların çok kısa bir zamanda oluştuğu görülüyor. Dolayısıyla günümüzdeki köpek çeşitlerinin farktan daha çok benzerlik taşıdığını düşünmek mantıklı duruyor.
Fakat klişeler halen çeşitli sonuçlar doğurabiliyor. Belli köpeklere yönelik davranışlarımız, büyük oranda ırkları nasıl algıladığımıza bağlı. Bu durum, tehlikeli görülen ırkları (çoğunlukla pitbullar) düzenleme kapsamına alan yasaları ortaya çıkarmış. Evcil hayvanlarına sigorta yaptıranlar, belli ırklarda sigorta bedelinin yükseldiğini de görebilirler.
Ailenize yeni bir üye katmak üzere seçim yaparken, uygun kişilikli köpekler bulmaya çalışmak eğlenceli ve hatta aydınlatıcı olabilir. Fakat bu durum, köpeklerin kendilerine farklı davrandığımız için mi belli davranışlar sergilediği sorusunu akla getiriyor. Belki de zeki olduğu düşünülen bir köpek, böyle olması beklendiği için daha fazla beceri öğrenmiş olabilir.
Colorado Üniversitesinde köpek davranışı uzmanı olan Marc Bekoff, “İyi bir köpek yetiştiricisi, bu basmakalıp düşüncelerin felaket olduğunu bilir” diyor The Atlantic dergisine. “Irkların değil, bireylerin kişilikleri vardır.”
Yazar: Hannah Seo/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
