İsveç’teki Karolinska Enstitüsünde çalışan araştırmacılar, ABD’de yaşayan çocukların ekran alışkanlıklarının, bilişsel kabiliyetlerinin zamanla gelişimiyle nasıl bağlantı sergilediğini incelemiş. Bilim insanları, ortalamanın üzerinde bilgisayar oyunu oynayan çocukların zekasının ortalamadan daha fazla yükseldiğini; TV izlemenin veya sosyal medya kullanmanın ise ne olumsuz, ne de olumlu bir etki meydana getirdiğini keşfetmişler. Sonuçlar üç gün önce Scientific Reports bülteninde yayımlandı.
Çocuklar ekran karşısında gitgide daha fazla zaman geçiriyor. Bu durumun çocukların sağlığını nasıl etkilediği ve bilişsel kabiliyetleri üzerinde olumlu mu yoksa olumsuz etki mi bıraktığı sıkça tartışılıyor. Yeni araştırmada Karolinska Enstitüsü ve Amsterdam – Vrije Üniversitesinde çalışan bilim insanları, ekran alışkanlıkları ile zeka arasındaki zamana dayalı bağlantıyı özel olarak incelemişler.
Çalışmaya, ABD’de yaşayan 9.000’in üzerinde erkek ve kız çocuk katılmış. Dokuz veya on yaşındaki çocuklar, genel bilişsel kabiliyetlerinin (zeka) değerlendirilmesi amacıyla bir dizi psikolojik teste tabi tutulmuş. Çocuklar ve ebeveynlerine, çocukların ne kadar süre TV ve video izledikleri, bilgisayar oyunu oynadıkları ve sosyal medya kullandıkları da sorulmuş.
İki yıl takip
Sayıları 5.000’i aşan çocuklar iki yıl boyunca takip edilirken, sonrasında psikolojik testlere yeniden tabi tutulmuşlar. Bu sayede araştırmacılar, çocukların testlerdeki performansının dönemsel olarak nasıl değiştiğini inceleme ve ilk testteki bireysel farklılıklara göre ayarlama yapma fırsatı bulmuş. Bilim insanları ayrıca zekayı etkileyebilen genetik farklılıklar ve ebeveynlerin eğitim seviyesi ile geliriyle ilişkili olabilecek farklılıklar için de ayarlama yapmış.
Genel olarak çocuklar günde 2,5 saat TV izlemiş, yarım saat sosyal medya kullanmış ve 1 saat bilgisayar oyunu oynamış. Sonuçlar, ortalamadan fazla oyun oynayanların zekasının yapılan iki ölçüm arasında ortalamadan 2,5 IQ puanı kadar yükseldiğini göstermiş. TV izlemenin veya sosyal medya kullanmanın ise olumlu ya da olumsuz anlamda önemli bir etkisi gözlenmemiş.
Karolinska Enstitüsü Sinirbilim Bölümünde bilişsel sinirbilim profesörü olan Torkel Klingberg, “Ekran davranışının fiziksel faaliyet, uyku, sağlık veya okul performansı üzerindeki etkilerini incelemedik; dolayısıyla bu konuda bir şey diyemeyiz” diyor. “Fakat elde ettiğimiz sonuçlar, ekran başında geçirilen sürenin genel olarak çocukların bilişsel kabiliyetlerini zayıflatmadığı iddasını ve bilgisayar oyunları oynamanın, aslında zekanın gelişimine yardımcı olabileceğini destekliyor. Bu durum, bilgisayar oyunu oynama üzerine yapılan çeşitli deneysel çalışmalarla da tutarlılık gösteriyor.”
Zeka sabit değil
Sonuçlar ayrıca zekanın sabit bir şey olmadığını, çevresel etmenlerce etkilenen bir özellik olduğunu gösteren son araştırmalarla da uyuşuyor.
“Şimdi diğer çevresel etmenlerin etkilerini ve bu bilişsel etkilerin, çocukluktaki beyin gelişimiyle nasıl ilişki sergilediğini araştıracağız” diyor Torkel Klingberg.
Kaynak: Karolinska Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
