Kalbin son atışından sonraki dakikalarda kan, oksijen ve besin akışının durmasıyla tetiklenen ardışık bir biyokimyasal olaylar zinciri, vücudun hücrelerini ve organlarını yok etmeye başlıyor. Fakat Yale Üniversitesinde çalışan bir araştırma takımı, bu dev ve daimi hücre iflasının bu kadar hızlı gerçekleşmek zorunda olmadığını keşfetmiş.
Yeni geliştirdikleri ve özel olarak tasarlanmış hücre koruyucu bir sıvıyı organlara ve dokulara ulaştıran bir teknoloji kullanan araştırmacılar, domuzlarda kan dolaşımını ve diğer hücresel işlevleri ölümden sonraki bir saat boyunca geri getirmeyi başarmışlar.
İki gün önce Nature bülteninde sunulan bulgular, insan organlarının ameliyat sırasında daha uzun süre sağlıklı kalmasına ve donör organlarının kullanılabilirlik süresini uzatmaya yardımcı olabilir.
Yale Üniversitesi Tıp Fakültesinde sinirbilim araştırma görevlisi ve çalışmanın eş baş yazarı olan David Andrijevic, “Bütün hücreler hemen ölmüyor, daha uzun süreli bir olaylar zinciri var” diyor. “Müdahale edebileceğiniz, durdurabileceğiniz ve bir takım hücresel işlevleri geri getirebileceğiniz bir süreç bu.”
Yeni çalışma, Yale Üniversitesi öncülüğünde yürütülen ve BrainEx adı verilen bir teknolojiyle ölü bir domuzun beynindeki belli hücresel işlevler ile kan dolaşımının geri getirildiği önceki bir projeye dayanıyor. 2019 yılında yayımlanan o araştırmaya ve bu yeni çalışmaya, Yale’de sinirbilim, karşılaştırmalı tıp, genetik ve psikiyatri profesörü olan Nenad Sestan’ın laboratuvarı öncülük etmiş.
“İskemiye (yetersiz kan ikmali) karşı en savunmasız olduğu bilinen bir organ olan beynin ölü halinde bazı hücre fonksiyonlarını geri getirebiliyorsak, benzer bir şeyin hayati önem taşıyan ve nakledilebilen diğer organlarda da yapılabileceğini düşündük” diyor Sestan.
Yeni çalışmada araştırmacılar, domuzun tamamına BrainEx’in OrganEx adı verilen değiştirilmiş bir versiyonunu uygulamışlar. Teknoloji, ameliyat sırasında kalp ve akciğerin işini yapan kalp-akciğer makinelerine benzer bir perfüzyon cihazı ile deneysel bir sıvıdan meydana geliyor. Bu deneysel sıvı, hücre sağlığını destekleyebilen ve domuzun vücudu genelinde iltihaplanmayı baskılayan bileşenler içeriyor. Ani kalp durması indüklenen anestezili domuzlarda, ölümden sonraki bir saat içerisinde OrganEx uygulanmış.
OrganEx ile uygulanan tedaviden altı saat sonra, domuzların vücutlarındaki pek çok bölgede (kalp, karaciğer ve böbrekler dahil) kilit önem taşıyan belirli hücre fonksiyonlarının aktif olduğu ve bazı organ işlevlerinin geri getirildiği görülmüş. Örneğin, kasılma kabiliyetini koruyan kalpte elektriksel faaliyetlerin bulgularına ulaşılmış.
“Vücut genelinde dolaşımı da geri getirebilmiş ve şaşkınlığa uğramıştık” diyor Sestan.
Sestan, kalp atışı durduğu zaman normalde organların şişmeye başladığını ve damarların yığılıp dolaşımı önlediğini söylüyor. Fakat dolaşım geri getirilmiş ve OrganEx tedavisi uygulanan ölü domuzlardaki organların, hücre ve doku seviyesinde işler olduğu görülmüş.
Yazar: Bill Hathaway/Yale Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
