Gökbilimciler, ABD Ulusal Bilim Vakfına (NSF) bağlı NOIRLab tarafından işletilen Uluslararası Gemini Gözlemevi’nin parçası olan ve Şili’de bulunan 8,1 metrelik Gemini Güney teleskobunun kabiliyetlerinden faydalanarak, evrende bilinen en ağır yıldız olan R136a1 yıldızının şimdiye kadarki en keskin görüntüsünü elde etmişler. NOIRLab’da çalışan gökbilimci Venu M. Kalari’nin öncülüğünde yürütülen araştırma, en ağır yıldızlara yönelik bildiklerimize meydan okuyor ve bu yıldızların düşünüldüğü kadar ağır olmayabileceğini akla getiriyor.
Gökbilimciler, Güneş’in 100 katından fazla ağırlığa sahip bu en ağır yıldızların nasıl oluştuğunu hâlâ tümüyle anlamış değil. Söz konusu bilmecenin en zor kısımlarından biri de, genelde tozla örtülü yıldız kümelerinin yoğun popülasyonlu merkezlerinde duran bu devleri gözlemlemek. Dev yıldızlar aynı zamanda yakıt depolarını sadece birkaç milyon yılda tüketerek, hızlı yaşayıp genç ölüyorlar. Güneş’imiz ise 10 milyar yıllık ömrünün henüz yarısına ulaşmış değil. Sıkışık şekilde duran yıldızlar, nispeten kısa yaşam süreleri ve devasa astronomik mesafeler, kümelerde yer alan ağır yıldızların ayırt edilmesini çok zor hale getiriyor.
NSF NOIRLab tarafından işletilen Uluslararası Gemini Gözlemevi’ndeki Gemini Güney teleskobunda yer alan Zorro cihazının kabiliyetlerini zorlayan gökbilimciler, bilinen en ağır yıldız olan R136a1’in şimdiye kadarki en kesken görüntüsünü elde etmişler. Bu muazzam yıldız, Samanyolu galaksisine eşlik eden cüce bir galaksi olan Büyük Macellan Bulutu’ndaki Tarantula Bulutsusu’nun merkezinde, R136 yıldız kümesinde yer alıyor. R136, Dünya’dan yaklaşık 160.000 ışık yılı uzakta duruyor.
Yapılan önceki gözlemlerde, R136a1’in Güneş’in 250 ila 320 katı bir ağırlığa sahip olduğu öne sürülmüş. Fakat Zorro ile yapılan yeni gözlemler, bu dev yıldızın Güneş’in sadece 170 ila 230 katı ağırlığında olabileceğini gösteriyor. Daha düşük olan bu tahmin ile bile, R136a1 hâlâ bilinen en ağır yıldız konumunda.
Gökbilimciler bir yıldızın kütlesini, yıldızın gözlemlenen parlaklığı ile sıcaklığını kuramsal tahminlerle karşılaştırarak kestirebiliyor. Zorro ile daha keskin görüntülerin elde edilmesi, NSF NOIRLab’da çalışan gökbilimci Venu M. Kalari ve meslektaşlarının R136a1’in parlaklığını civardaki yıldızlardan daha hassas şekilde ayırmasına olanak sağlamış. Bu sayede yıldızın parlaklığının, dolayısıyla da kütlesinin daha düşük olduğu bulunmuş.
The Astrophysical Journal bülteninde yayımlanacak makalenin baş yazarı olan Kalari, şöyle açıklıyor: “Elde ettiğimiz sonuçlar, şu an bildiğimiz en ağır yıldızın daha önce düşündüğümüz kadar ağır olmadığını gösteriyor. Bu durum, yıldızsal kütlelerin üst sınırının da düşünülenden daha küçük olabileceğini akla getiriyor.”
Kaynak: ABD Gökbilim Araştırmaları Üniversiteler Birliği (AURA). Çeviren: Ozan Zaloğlu.
