Mars’ın ilk zamanlardaki kabuğu, zannedilenden daha karmaşık olabilir ve hatta kendi gezegenimizin orijinal kabuğuna bile benziyor olabilirdi.
Mars’ın yüzeyi, milyarlarca yıllık volkanizmanın ve yüzeyde akıp nihayetinde soğuyan lavların sonucunda tekdüze bir bazalt yapıdan oluşuyor. Mars’ın yüzeyi Dünya’daki kıtaların kayması gibi tamamen yeniden şekillendiği için, bilim insanları Mars kabuğunun basit bir hikayesi olduğunu düşünmüş.
Fakat yeni çalışmada araştırmacılar, Kızıl Gezegen’in güney yarımküresinde daha yüksek silikon yoğunluğu içeren bölgeler bulmuşlar. Araştırmacılara göre bu kimyasal elementin yoğunluğu, salt bazaltik bir ortamdan beklenmeyecek kadar yüksek. Bu silis yoğunluğu ise Mars’a çarpan uzay kayalarının, yüzeyin kilometrelerce altında gömülü maddeleri yüzeye çıkarıp gizli bir tarihi ortaya sermesiyle tespit edilmiş.
Iowa Üniversitesi Dünya ve Çevre Bilimleri Bölümünde çalışan ve makalenin eş yazarı olan yardımcı profesör Valerie Payre, “Bileşimdeki yüksek silis miktarı kayaları bazalt hale getirmiyor fakat bileşimlerinin daha fazla evrimleşmesini sağlıyor” diyor. “Bu da bize Mars’ta oluşan kabuğun, bildiklerimizden kesinlikle daha karmaşık olduğunu söylüyor. Dolayısıyla durum daha ziyade bu süreci anlamakla ve özellikle de bu sürecin, Dünya’nın kabuğunun başlangıçta nasıl evrimleştiğiyle ilgili.”
Bilim insanları, Mars’ın yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluştuğunu düşünüyor. Kızıl Gezegen’in tam olarak nasıl meydana geldiği halen bir gizem olsa da, bu konuda bazı teoriler var. Bir görüşe göre Mars, uzaydaki kayaların muazzam ölçekte çarpışmasıyla oluşmuş. Bu çarpışmadan çıkan yoğun ısı, magma okyanusu şeklinde bilinen ve tamamen sıvılaşmış halde bulunan bir cisim ortaya çıkarmış. Teoriye göre bu magma okyanusu kademeli şekilde soğuyarak, bir cilt katmanı gibi tekdüze şekilde bazaltik bir kabuk meydana getirmiş.
Bir diğer kuram ise magma okyanusunun her yeri kuşatmadığını ve Mars’taki ilk kabuğun bazı kısımlarının, bazaltik yapıdan farklı silis yoğunlukları sergileyen farklı kökenleri olduğunu söylüyor.
Bulgular Geophysical Research Letters bülteninde yayımlandı.
Yazar: Richard C. Lewis/Iowa Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
