İki nötron yıldızı birleştiğinde, SGRB olarak da bilinen ve anlık şekilde gerçekleşen şiddetli gama ışınları ortaya çıkıyor. Bu gama ışınları sadece saniyeler sürse de, optik ışık sönükleşip tespit edilebilen seviyelerin altına düşmeden saatlerce devam edebiliyor (bu olaya art parlama adı veriliyor). SGRB’ler, evrendeki en parlak patlamalar arasında bulunuyor ve her yıl en fazla bir düzine SGRB tespit ediliyor. Bu yapılar, birleşen nötron yıldızı sistemlerinin oluşturduğu büyük bir popülasyonu incelemenin ve anlamanın şimdilik tek yolu.
Northwestern Üniversitesi öncülüğünde çalışan bir gökbilim takımı ise SGRB’lerin çıktığı galaksilerin şimdiye kadarki en kapsamlı envanterini geliştirmiş.
Birtakım yüksek hassasiyetli cihazlar ve karmaşık galaksi modellemeleri kullanan araştırmacılar 84 SGRB’nin galaktik kaynağını belirleyip, tespit edilen konak galaksilerin 69 tanesinin ise özelliklerini incelemiş. Bulgular arasında, incelenen SGRB’lerin yaklaşık %85’nin etkin şekilde yıldız oluşturan genç galaksilerden geldiği de yer alıyor.
Gökbilimciler ayrıca daha erken zamanlarda, evren çok daha genç iken bilinenden daha fazla SGRB’nin meydana geldiğini ve bu SGRB’lerin konak galaksilerinin merkezlerinden daha uzağa gittiklerini keşfetmiş. İlginç bir şekilde ise birkaç SGRB, konak galaksilerinin çok daha dışarısındayken görülmüş; sanki “kovulmuşlar”. Söz konusu bulgu, bu kadar uzağa nasıl gidebildiklerine yönelik soru işaretleri doğuruyor.
Northwestern Üniversitesinde yüksek lisans öğrencisi olan ve konak galaksilerin modellenmesine odaklanılan yeni çalışmaya öncülük eden Anya Nugent, “Bu şimdiye kadar en geniş SGRB konak galaksi kataloğu” diyor. “Dolayısıyla uzun yıllar boyunca altın standart olacağını düşünüyoruz. Bu kataloğun derlenmesi ve nihayet kalıpları görüp önemli sonuçlar çıkaracak kadar konak galaksinin belirlenmesi, bu fantastik olayları ve ölümlerinden sonra yıldızlara ne olduğunu daha iyi anlamak bakımından alanın tam olarak ihtiyaç duyduğu şeydi.”
Araştırmacılar, yeni kataloğun detaylı şekilde anlatıldığı iki makaleyi Pazartesi günü The Astrophysical Journal bülteninde yayımladı. SGRB’ler evrendeki en parlak patlamalar arasında olduğundan, araştırma takımı kataloğa İngilizce’de parlak anlamına gelen BRIGHT (Gama-ışını patlaması Konak Özelliklerinin Araştırılması için Genişbant Kaynak) kısaltmasını vermiş. BRIGHT’ın tüm verileri ve modelleme ürünleri, camianın kullanması için herkese açık.
Yazar: Amanda Morris/Northwestern Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
