İnsan faaliyetlerinin atmosferdeki karbondioksit miktarını rekor hızlarda artırdığını biliyoruz. Artan bu karbondioksit sonucunda ısının uzaya ısı kaçışı kısıtlanıyor ve bu durum gezegenin genel ısınma miktarına katkıda bulunuyor.
Karbon yayılımları görünmez olduğu için nasıl dalgalandıklarını anlamak kolay olmayabilir. Fakat NASA’nın Bilimsel Canlandırma Stüdyosu’nca yayımlanan yeni görselleştirme videolarıyla artık zor değil.
İnsanın ağzını açık bırakan videolar, bu çok önemli sera gazının büyük bölümünün nereden yayıldığını ve bu yayılımın bir yıl içerisinde nasıl değiştiğini detaylı şekilde gösteriyor.
NASA’nın yayınladığı ve dünyanın farklı bölgelerini kapsayan üç video bulunuyor. 2021 yılında yayılan CO2’leri gösteren videolarda turuncu renk fosil yakıtları, kırmızı renk yanan biyokütleyi, yeşil renk kara ekosistemlerini ve mavi renk okyanusu temsil ediyor.
Mavi noktalar okyanus sularının, yeşil noktalar ise karadaki üreticilerin karbonu genelde nerede emdiğini gösteriyor.
Yukarıdaki videoda dikkat edilmesi gereken bazı alanlar var. Kuzey ve Güney Amerika’da ABD’nin kuzeydoğu bölgesi kirliliğin merkezi gibi görünüyor. Amazon yağmur ormanında belirip kaybolan yeşil renk, ağaçların gündüz saatlerinde karbondioksit emdiğini gösteriyor.
Atmosferde turuncu renk hakim iken, bu rengin temsil ettiği fosil yakıtı emisyonları aylar geçtikçe yayılıp bütün gezegeni kaplıyor. Kömür, gaz ve petrol yakmanın gezegenimizde nasıl bir etki oluşturduğunu merak ediyorsanız, video bunu net bir şekilde gösteriyor.
NASA, videoyu yayımladığı blogunda şöyle yazıyor: “NASA’nın Küresel Modelleme ve Özümleme Bürosundaki yeni bilgisayarlı modelleme yöntemleri, atmosferimizi parça parça incelememizi ve sızan bu yalıtkana en çok katkı yapanları anlamamızı sağlıyor.”
Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’nın yer aldığı bir diğer videoda ise Avrupa ülkeleri ve Suudi Arabistan’da daha yoğun fosil yakıt salınımlarının olduğu görülüyor. Ayrıca Orta Afrika’dan gelen ve biraz daha zor görünen kırmızı renkli, tarım kaynaklı bir yanma bulutu da var.
Asya ve Avustralya videosuna gelindiğinde ise kirliliğin önemli bir kısmı Çin’in Pekin şehrinde birikiyor.
Bir başka videoda ise kara ve okyanus arasındaki CO2 alışverişinin atmosferde dengelendiği görülüyor. Fosil yakıt salınımları, CO2 miktarını denge seviyesinin üzerine çıkarıyor.
Yazar: David Nield/ScienceAlert. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
