Ücretsiz SunSketcher uygulaması telefonunuzun kamerasını kullanarak olayı kaydedecek ve Güneş’in ‘yassılığının’ incelenmesine yardımcı olacak.
8 Nisan’da Kuzey Amerika’nın büyük bir kısmından geçecek tam Güneş tutulması sırasında NASA’nın araştırma yürütmesine yardımcı olmak istiyorsanız, çekirgeleri dinlemekten başka şeyler de yapabilir ve telefonunuzu NASA’ya ödünç verebilirsiniz. Ajans, yaklaşan bu kozmik olayın tam tutulma güzergâhındaki herkesi SunSketcher programına katılmaya çağırıyor. Programda gönüllü araştırmacıların verileri toplanarak yıldızımızın şekli daha iyi anlaşılmaya çalışılacak. Katılmak için tüm ihtiyacınız olan şey, akıllı telefonun kamerasıyla GPS koordinatlarını kullanarak tutulmayı kaydeden NASA’nın ücretsiz uygulaması.
Pek çok fotoğraf ve canlandırmada Güneş küresel görünüyor. Fakat yassılık şeklinde bilinen bir durum sayesinde, aslında durum hiç de böyle değil. Dönen bir küre, merkezkaç kuvveti yeterince eylemsizlik üretip kürenin şeklini daha düzensiz, eliptik bir biçim alacak hale getirdiğinde yassılaşıyor. Güneş sistemi içerisinde Dünya, Jüpiter ve Satürn de yassılık sergiliyor. Fakat özellikle Güneş, yassılaşmasını etkileyen birtakım eşsiz özellikler taşıyor.
NASA’ya göre Güneş’in yassılığı, “dönüşün iç yapısına bağlı ki Güneş lekelerinin hareketlerinden bunun en azından enleme bağlı olduğunu biliyoruz.” Gökbilimciler, Güneş’in manyetik faaliyetine eşlik eden gaz akışları ve konveksiyon hareketinin de “daha küçük bir ölçekte geçici bozulmalar” meydana getirebileceğini düşünüyor. Yaklaşan tam Güneş tutulması, gökbilimcilere Güneş’teki bütün bu şeyleri daha iyi anlamaları için bir fırsat sağlayacak ancak NASA, bunun olması için sizin Ay’dan bilgi toplamanızı istiyor.
Dünya’nın doğal uydusu, Güneş’in yassılığını ölçmede kıymetli bir araştırma partneri görevi görebilir. Bunun sebebiyse “Baily boncukları” olarak bilinen bir olgu. Bunlar, tutulma sırasında Güneş ışığı Ay’ın kraterlerden, tepelerden ve vadilerden oluşan engebeli arazisi üzerinden geçerken çıkan küçük ışık parıltıları. Uydu görüntüleri Ay topografisinin son derece detaylı haritalarını çıkarmaya yardımcı olduğundan, uzmanlar Güneş’in önünden geçtiği sırada Ay’ın özellikleriyle Baily boncuklarını eşleştirebilir.
Bu parıltılar, bir gözlemcinin tam tutulma güzergâhı içerisindeki konumuna göre değişiklik gösterecek. Fakat büyük miktardaki bir gözlemci konumundan veri toplayabilirseniz, Güneş’in yassılığına ilişkin yüzey değişkenliklerini daha iyi anlayabilirsiniz. 8 Nisan’daki tutulmanın doğrudan altında milyonlarca bireysel konum olabilir. SunSketcher giriş yapsın.
“Yardımınızla birlikte saat boyu süren gözlemlerden devasa bir veri tabanı oluşturmayı ümit ediyoruz ki bu, bizim tek başımıza yapabileceğimizden daha fazlası” diyor NASA.
Tüm gönüllülerin telefonlarını yukarı doğru tutarak bu büyük olayı yakalaması ve geri kalanını SunSketcher’in kaydetmesine izin vermesi gerekiyor. Bütün videolar toplandığında NASA, Güneş diskinin boyut ve şeklinin birkaç kilometrelik hassasiyetle hesaplanabileceğini söylüyor: “Bu hassasiyet şu an bilinenden çok daha iyi.” Güneş’in yassılığına yönelik SunSketcher ile yakalanan bu güvenilir ve detaylı bilgiler yoluyla, Güneş’in kütleçekiminin iç kısımdaki gezegenlerin hareketlerini nasıl etkilediği incelenebilir. Ayrıca çeşitli kütleçekim kuramlarının test edilmesine de yardımcı olunabilir.
Resmi bir SunSketcher gönüllüsü olarak, telefonunuzla kendiniz için video veya fotoğraf çekmekten feragat edeceğinizi belirtmekte fayda var. Ancak muhtemelen bu, değerli bir bilim araştırmasının yürütülmesine yardımcı olmak için ödenen ufak bir bedel.
Yazar: Andrew Paul/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
