Yeni bir rapor, Z340’ın 51 yıldan sonra nasıl çözüldüğüne yönelik detaylı bir bakış sunuyor.
Şifreleme uzmanlarından oluşan uluslararası bir araştırma takımının yayımladığı yeni bir rapor, meşhur bir seri katilin yarım asırlık gizemli mesajını tercüme etmek için gereken dev boyutta çalışmanın, kitlesel kaynağın ve sayısal programlamanın detaylarını gözler önüne seriyor. Uzmanlardan biri kullandıkları yöntemin video özetini 2020 yılında YouTube‘a yüklemişse de araştırma takımının yeni raporu, bu marifetin kotarılmasında tam olarak ne kadar emek sarf edildiğini daha kapsamlı şekilde gösteriyor.
1968-69 yıllarında kendine Zodyak adını veren bir adam, ABD’nin Kaliforniya eyaletinin kuzey bölgesinde en az beş kişiyi öldürmüştü. O zamanlarda ve sonraki yıllarda katil, yerel gazetelere bir dizi mektubun yanısıra toplamda dört adet şifre yollamıştı. Yetkililer bugüne dek Zodyak Katili’nin kimliğini resmî olarak belirlememiş ve şifreli yazıların sadece iki tanesi çözülmüştü.
Fakat bunlardan birinin uzun zamandır çözümlemesi en zor metin olduğu düşünülüyordu. Gazetelerde ilk olarak 12 Kasım 1969’da yayımlanan (ve sık sık “Z340” şeklinde anılan) bu 340 karakterlik şifreli yazı, yıllar yılı amatör ve profesyonel şifre uzmanlarının kafasını karıştırmıştı. Ancak uluslararası bir araştırma takımı, 2020 yılının Aralık ayında Zodyak’ın bu şifreli mesajını nihayet kırdıklarına inandıklarını duyurmuştu. Sonrasında FBI’ın yaptığı incelemeyle David Oranchak, Sam Blake ve Jarl Vay Eycke’nin sunduğu bu çözüm doğrulanmış ve 51 yıllık bir gizem çözüme kavuşmuştu.
Zodyak Katili “UMARIM BENİ YAKALAMAYA ÇALIŞIRKEN ÇOK EĞLENİYORSUNUZDUR” diye başlayan Z340 mesajında, 22 Ekim 1969’da A.M. San Francisco adlı televizyon talk şov programına telefonla bağlanan kişinin kendisi olmadığını açıklıyordu.
BENİMLE İLGİLİ BİR KONUYA DEĞİNEN
O TV ŞOVUNDAKİ KİŞİ BEN DEĞİLDİM
GAZ ODASINDAN KORKMUYORUM
ÇÜNKÜ BU BENİ ÇOK DAHA ERKEN CENETE GÖNDERİR
ÇÜNKÜ ARTIK BANA ÇALIŞACAK YETERİNCE KÖLEM VAR
OYSA CENETE ULAŞAN DİĞER İNSANLARIN HİÇBİR ŞEYİ YOK
BU YÜZDEN ÖLÜMDEN KORKUYORLAR
BEN KORKMUYORUM ÇÜNKÜ YENİ HAYATIMIN
ÖLÜM CENETİNDE KOLAY BİR YAŞAM OLACAĞINI BİLİYORUM
Yazım hataları dahil, Zodyak’ın Z340 mesajı.
Geçtiğimiz hafta ilk olarak 404 Media‘nın ulaştığı 39 sayfalık makale (23 sayfa da kaynak materyal içeriyor), Z340’ın ardındaki büyüleyici ve karmaşık geçmişi ortaya seriyor. Raporun üç yazarı, nihai çözüme ulaşırken “başarısız deneyler, çıkmaz fikirler ve Zodyak Katili’yle ilgili bilinenleri özetleme çabalarıyla dolu yıllar geçtiğini” aktarıyor.
Sonuç getirmeyen sayısız denemeden sonra araştırmacılar, Z340’ın bir grup homofonik ikame (bir harfin bir veya daha fazla simgeyle değiştirilmesi) ve yer değişikliği (harflerin belli bir sistematik mantığa göre yeniden sıralanması) barındırdığına kanaat getirmişler. Ancak olasılıklar bundan sonra da çok daralmamış. Discover Dergisi‘nin 2021 tarihli profilinde açıkladığı üzere şifrebilimciler, sonrasında Z340’ı okuma yönünde yüz binlerce muhtemel yaklaşımla karşı karşıya kalmış.
Araştırma takımı tüm bu olasılıkları ele almak için Van Eycke’nin oluşturduğu homofonik şifre çözme programı AZDecrypt‘e yönelmiş. AZDecrypt’in ardında yoğun bir matematik karmaşası var. Fakat sadece referans olması açısından, kod kırıcılar programlarının saniye başına 200’e varan homofonik ikame şifresini yüzde 99’luk bir isabet oranıyla çözebildiğini söylüyor. Biraz zenginleştirilip yer değiştirme seçenekleri dahil edildikten sonra AZDecrypt işe koyulmuş ve kısa süre sonra ilk bulgularını vermiş. Araştırma takımı, çok uzun sürmeden nihayet Z340’ı çözmüş.
İlginç bir şey daha var ki o da yazarların, Zodyak Katili’nin Z340’ın çözümünün bu kadar zor olmasını hedeflememiş olmasının tamamen muhtemel olduğunu düşünmeleri. 2021’de konuşan Oranchak, nihayetinde Z340’ı kırmak için gereken hesaplama gücünün 1969’da var olmadığına inanıyor. Zodyak’ın ilk şifreli mesajı Z408, yayımlandıktan sadece günler sonra çözülmüş. Dolayısıyla Z340’ı çözme yöntemlerini zorlaştırmak istemiş olması muhtemel. Fakat şans eseri çok ileri gitmiş ve “şifreleme sürecinin istenmeyen, rastgele bir sonucu” ortaya çıkmış.
Fakat araştırmacıların raporlarında açıklığa kavuşturdukları üzere Zodyak Katili’nin son gizemlerinden birini çözen şey sadece bir bilgisayar yazılımı değildi. “Bu şifreli mesajın çözümü, büyük ve onlarca yıl süren bir grup çalışmasının sonucuydu” yazıyor araştırmacılar. “Sonunda, katkı sunan diğer pek çok harika kriptanalik araştırmacı sayesinde ilerledik.”
Yazar: Andrew Paul/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
