‘Yapay Zeka’nın Babası’, İnsanlığı Tehdit Edeceğinden Korktuğu Çalışması İçin Nobel Ödülü Kazandı

‘Şaşkına dönmüş’ Geoffrey Hinton, yapay zekanın ‘kontrolü ele alabileceğine’ karşı uyarıda bulunmuştu.

‘Yapay zekanın babalarından‘ biri olan Geoffrey Hinton, “insanların sonu” ile sonuçlanacağından korktuğu teknolojiye öncülük ettiği için Nobel Ödülü kazandı. Hinton ve yapay zeka araştırmacısı John J. Hopfield, yapay sinir ağları üzerinde büyük önem taşıyan erken dönem çalışmaları sebebiyle bugün Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. Söz konusu modeller Google, OpenAI ve diğer kuruluşların geliştirdiği güçlü yapay zeka modellerinin temelini oluşturmuştu. İkilinin insan beyninin yapısından ilham alan çalışması, dolandırıcılıkların tespit edilmesinden sürücüsüz arabalara kadar her şeyde kullanılan makine öğrenimindeki ilerlemeler için zemin hazırlamıştı. Hinton’a göre öncülük ettiği bu teknoloji, insanların güvenliğine karşı büyük bir tehdit de sergileyebilir.

İlk yapay zeka araştırmacıları ilham için insan beynine yönelmişti

Hopfield ve Hinton, 1970’ler ve 80’lerde sahanın bugün olgunlaşarak ulaştığı dev haline dönüşüp dönüşmeyeceği henüz belli değilken sinir ağları üzerinde yürütülen çalışmaları ilerletmeleriyle tanınıyor. Hopfield fizik, biyoloji ve sinirbilim alanlarındaki bulguları birleştirerek verilerden örüntü kaydetme ve oluşturma kabiliyetine sahip bir ağ (“Hopfield ağı“) meydana getirmesiyle biliniyor. Hinton daha sonra bunun üzerine ekleme yaparak, Boltzmann makinesi adı verilen ve büyük veri yığınlarındaki örüntüleri belirleyebilen kendi ağını oluşturmuştu. Bu gelişmeler hep beraber nihayetinde görüntüleri sınıflandırabilen makineler oluşturmanın ilk önemli adımları olmuştu. Bu adımlar, devasa veri setlerinde depolanan görüntü ve örüntülerden hızlıca bir şeyler öğrenebilen daha modern yazay zeka modellerinde kullanılacaktı.

Bilim insanlarının kazandığı ödül, fizik ve bilgisayar bilimi arasında giderek büyüyen paralellikleri ve karşılıklı bağlantıları vurguluyor. İnsan beyninin yeni bilgi almak için nöronları kullanma şeklinden ilham alan yapay sinir ağları, aradan geçen zamanda ChatGPT gibi geniş dil modellerinin yanısıra kanser taramasından yüz tanımaya kadar her şeyde kullanılan görüntü tanıma modellerinin altında yatan teknolojik temeli oluşturdu. Hinton ve birkaç meslektaşı, yapay sinir ağları üzerinde yürüttükleri çalışmalar sebebiyle öncesinde Turing Ödülü’nü de kazanmıştı.

Nobel komitesi verdiği kararı anlatan bir açıklamada, Hopfield ve Hinton’un çalışmasının zorlu toplumsal soruları çözmede “bilgisayarları kullanmanın yeni yollarını” sunduğunu belirtiyor.

Nobel Komitesi, daha önce Twitter olarak bilinen sosyal medya platformu X üzerinde paylaştığı açıklamada şöyle yazıyor: “Onların çalışmaları sayesinde, insanlığın alet çantasında artık iyi amaçlar için kullanmayı seçebileceğimiz yeni bir şey var. Yapay sinir ağlarına dayalı makine öğrenimi, günümüzde bilim, mühendislik ve gündelik hayatta devrim yaratıyor.”

Daha önce yapay zeka teknolojisinin insanlığa karşı bir “varoluş tehdidi” sergilediğini söyleyen Hinton, bu sabah The Washington Post gazetesine yaptığı açıklamaya göre İsviçre Kraliyet Bilim Akademisinin kararı karşısında şaşırmış gibi görünüyor.

“Kaliforniya’da internet veya telefon bağlantısı iyi olmayan ucuz bir oteldeyim. Bugün bir MRI taraması yaptıracağım ama sanırım onu iptal etmem gerecek” diyor Hinton. Yapay zekanın gelecekteki gelişimi konusunda uyarıda bulunmasına karşın kullandığı ton, önceki açıklamalarından bazılarına göre çok daha iyimser.

“Pek çok yönden harika olacak” diyor Hinton, Post’a. “Üretkenlik bakımından dev gelişmeler anlamına gelecek. Fakat birtakım olası kötü sonuçlar konusunda da endileşenmemiz gerekiyor … Bu durumun genel sonucunda, nihayetinde bizden daha zeki sistemlerin kontrolü ele alabileceğinden endişeleniyorum.”

“Bizden daha akıllı şeyler olmasının neye benzediğiyle ilgili hiçbir tecrübemiz yok” diye ekliyor bilim insanı.

Hinton yapay zekayla ilgili korkularını özgürce dile getirmek için Google’dan ayrılmıştı

Google, 2012’de yapay sinir ağı programlamasında bir dönüm noktasına ulaştıktan sonra Hinton ve birkaç meslektaşıyla irtibata geçmişti. Hinton şirkete araştırmacı ve başkan yardımcı olarak girerek, şirketin yapay zeka çalışmalarını ilerletmek için çalışmıştı. Teknoloji Hinton’un beklediğinden çok daha hızlı ilerledi. Önceki raporlarda Hinton, ChatGPT ve diğer geniş dil modellerinin son yıllarda ürettiği metin çıktısı tiplerinin ömrü boyunca imkansız olacağını düşündüğünü söylemişti. Araştırmacının yapay zekanın gelişim hızından gitgide rahatsız olması, geçtiğimiz sene Google’dan istifa etmesine yol açmış ve Hinton endüstriyi daha serbest şekilde eleştirme fırsatı bulmuştu.

Google’dan ayrıldıktan sonra, teknolojinin daha güçlü yapay zeka modellerine dönük bu hızlı ilerlemesinin toplum için zararlı yan etkiler meydana getirebileceğine inanan, araştırmacı ve teknoloji uzmanlarından oluşan endişeli bir gruba katılmıştı. O zamandan beri yaptığı yeni açıklamalarda dilini yumuşatsa da Hinton, daha önce kontrol edilmeyen bir yapay zeka modelinin bir şekilde insanlığın yönetimini “ele geçirebileceğinden” duyduğu endişeleri dile getirmişti. Bu korkular, endüstrideki pek çokları için yapay zekanın “babası” şeklinde bilinen araştırmacının, söylenenlere göre hayatındaki çalışmaların çoğundan pişmanlık duymasına sebep olmuştu.

Hinton, 2023 yılında The New York Times gazetesi ile yaptığı bir röportajda, “Bu şeyin aslında insanlardan daha akıllı olabileceği görüşüne az miktarda kişi inanmıştı” demişti. “Fakat çoğu kişi bunun çok uzakta olduğunu düşünüyordu. Ben de çok uzakta olduğunu düşünmüştüm. 30 ila 50 yıl ya da çok daha uzakta olduğunu düşündüm. Belli ki artık böyle düşünmüyorum.”

Hinton’un yeni Nobel Ödülü, araştırmacının mirasıyla olan bu halihazırda gergin ilişkisini daha da zora sokabilir.

Yazar: Mack Degeurin/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.