Klavyede yazı yazan bir maymunun rastgele Shakespeare eserleri yazması, evrenimizin yaşam süresinden çok daha uzun zaman alırdı.
Sonsuz Maymun Kuramı’na göre bir klavyede sonsuz süre boyunca rastgele tuşlara basan bir maymun, en sonunda şans eseri Shakespeare’in tüm eserlerini yazardı.
Çokça bilinen bu düşünce deneyi, olasılık ile rastgeleliğin ilkelerini ve şansın beklenmedik sonuçlara nasıl yol açabileceğini anlamamıza yardımcı olmak için kullanılıyor. Bu fikir popüler kültürde Simpsons’lardan Otostopçunun Galaksi Rehberi’ne ve hatta Tiktok’a kadar yer buldu.
Fakat bilim insanlarının yeni çalışması, bunun için inanılmaz derecede fazla bir zaman gerekeceğini ortaya çıkarıyor: Tuşlara basan bir maymunun rastgele Shakespeare eseri ortaya koyması için evrenimizin yaşam süresinden çok daha uzun bir süre gerekiyor. Bu yüzden kuram doğru olsa da insanları bir miktar yanlış yönlendiriyor.
Sidney Teknoloji Üniversitesinde çalışan matematikçiler Yard. Prof. Stephen Woodcock ve Jay Falletta, bu kuramı sonlu evrenimizin sınırlarını kullanarak incelemeye karar vermiş.
“Sonsuz Maymun Kuramı’nda sadece sonsuz limit hesaba katılıyor; ya sınırsız bir maymun sayısı ya da maymunların sınırsız bir iş gücü süresi kullanılıyor” diyor Woodcock.
“Evrenimizin ömrüne yönelik tahminlerle tutarlı olan sınırlı bir zaman dönemi içerisinde, sınırlı bir maymun sayısıyla yazılan belli bir harf dizisinin olasılığına bakmaya karar verdik” diyor bilim insanı.
“Sınırlı Maymunlar Kuramı’nın sayısal bir değerlendirmesi” başlığını taşıyan bu ciddi ama kaygısız çalışma, hakem denetimli Franklin Open bilim bülteninde yayımlandı.
Araştırmacılar rakamlarla uğraşırken bir klavyenin, İngilizce dilindeki tüm harflerin yanısıra ortak noktalama işaretleri de dahil 30 tuş içerdiğini varsaymış.
Hesaplamaları tek bir maymunun yanısıra, günümüzdeki mevcut 200.000 civarı şempanze popülasyonunu kullanarak da yapmışlar ve evrenin yaklaşık 10¹⁰⁰ yıl sonraki sonuna kadar (1’den sonra 100 sıfır var), saniyede bir tuş olmak üzere epey verimli bir yazma hızı varsaymışlar.
Elde edilen sonuçlar, tek bir şempanzenin ömrü boyunca ‘muzlar’ kelimesini yazabileceğini (yaklaşık %5 ihtimal) ortaya çıkarıyor. Fakat çalıştırılan tüm şempanzelerle bile Bard’ın tüm eserleri (yaklaşık 884.647 kelime) neredeyse kesin olarak asla evren sona ermeden önce yazılamıyor.
Araştırmacılar, “Gelişmiş yazma hızlarıyla ya da şempanze popülasyonlarında artışla dahi maymun işgücünün önem arz eden çalışmalar geliştirmek için uygun bir araç olması akla yatkın görünmüyor” sözleriyle derin düşüncelere dalıyorlar.
“Söz konusu bulgu bu kuramı St. Petersburg paradoksu, Zeno paradoksu ve Ross-Littlewood paradoksu gibi diğer olasılık bulmacaları ve ikilemleri arasına yerleştiriyor. Bu paradokslarda sınırsız kaynaklar görüşü, evrenimizin sınırlamalarını düşündüğümüzde elde ettiğimiz şeyle uyuşmayan sonuçlar veriyor” diyor Woodcock.
Sonsuz Maymun Kuramı ve onun sonlu hali, üretken yapay zeka çağında belki de okuyucuları yaratıcılık, anlam ve bilincin doğasıyla ilgili felsefi soruları ve bu niteliklerin nasıl ortaya çıktığını düşünmeye sevk eder.
Kaynak: Sidney Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
