Antik çöllerden kedilik derslerine kadar, işte kedilerin suya bu kadar farklı tepki vermesinin sebebi.
Şimdi okuyacağınız şey bir anda olabilir. Kedi arkadaşınız küvetinizde denge ipinde gidiyormuş gibi yürüyor ve duş perdesinin ardında ne yaptığınızı merak ediyordur. Ardından, bir pati kayar. İçeri düşerler. Her yer su olur. Siz afallamışsınızdır. Onlar dehşete kapılmıştır. Ardından düştükleri gibi hızla kaçarlar.
Kediler su ile pek güzel bir ikili değildir; hakim anlatı bu yönde. Ancak bazı kediler suyu seviyor gibi görünüyor. YouTube, Instagram, Tiktok veya platformun daha özelleşmiş alttürü #CatTok’ta gezindiğinizde, suyu seven ve duşun ya da yüzmenin tadını çıkaran bazı kediler bulmanız neredeyse kesindir. Peki neler oluyor?
Maueyes Kedi Bilimi ve Eğitimi kuruluşunda hayvan davranış uzmanı olan Kristyn Vitale, “Genel olarak çoğu kedi sudan hoşlanmaz” diyor. “Ama bence bu da diğer her şeyde ve insanlarda olduğu gibi; genel bir ifade hiçbir zaman her birey için geçerli olmaz.” Çoğu kedinin sudan hoşlanmama sebebini ortaya çıkarmak ve binlerce yıl geriye giden cevaplar bulmak için kürklü arkadaşlarımızın evrimine, yetiştirilmesine ve biyolojisine bakmamız gerekiyor.
İlk olarak evrimi suçlayın
Kediler pek çok biçimde, 10.000 yıllık evcilleşme sürecinde fazla değişmemiş. Köpeklerin aksine, kedi yoldaşlarımız “aslında o kadar seçici biçimde yetiştirilmemişler. Bu yüzden avcı yapıları aslında hâlâ duruyor” diyor Vitale. “Davranışlarının birçoğu vahşi atalarına çok benzerdir.”
Bu ata Afrika yaban kedisi (Felis silvestris lybica). 3 ila 8 kilogram arasında değişen Afrika yaban kedisi, iri bir tekir ev kedisine epeyce benziyor; ayrıca tekir bir ev kedisi gibi bu yaban kedisi de sudan hoşlanmıyor.
“Afrika yaban kedileri genelde karada avlanır ve karasal hayvanları avlarlar. Bu yüzden suda olmak veya su civarında avlanmak için aslında pek davranışları gelişmemiştir” diyor Vitale. Kara hayvanlarıdırlar ve her zaman kara hayvanları olmuşlardı; özellikle de kurak kara hayvanları.
Afrika yaban kedileri çoğunlukla çöllerde ve savanalarda yaşar. İlk defa 10.000 yıl kadar önce evcilleştirildiklerinde, Mısır’ın kuzeyinden İran’a kadar uzanan ve Orta Doğu’nun geniş bir parçasını oluşturan Bereketli Hilal’in kurak düzlüklerini evleri bellemişlerdi. Dolayısıyla modern torunlarının havuzlara sevinçle atlamıyor olmaları mantıklı görünüyor.
Bir kedinin yetiştirilme şekli de rol oynuyor
Fakat evrim, denklemin sadece bir bölümü. Bazı kedi arkadaşlarımızın sudan korkmamasında yetiştirilme şekli de önemli bir oynuyor.
“Köpekleri düşünürseniz, evcil hayvan sahiplerinin birçğu köpeklerini sahile götürür veya köpekleri daha çok banyo yapar. Bu yüzden erken bir yaştan itibaren köpekler suyu ve ümit ediyoruz ki suyun korkulacak bir şey olmadığını öğrenirler” diyor Vitale. “Fakat kedi sahipleri olarak biz bunu çok yapmıyoruz.”
Çoğu evcil ev kedisi, suya köpek akranları kadar sık maruz kalmıyor. Hatta mesela küvetinize yanlışlıkla düşerler ya da bir kokarcanın spreyine maruz kaldıktan sonra banyo yaparlarsa, bazı kedilerde su korkusu bile gelişebilir. Bunun gibi hoş olmayan tecrübelerin, kedileri ıslanmaktan daha da soğutabileceğini söylüyor Vitale.
Diğer taraftan, kedinizin suyla ilgili olumlu tecrübeleri varsa, su istemeye başlayabilirler. Daha olağanüstü örneklerde, belki de sizinle duşa bile katılabilirler. Sizi Duş Kedisi Pim ile tanıştıralım.
Kedinize banyo yaptırmamalısınız
Açık konuşmak gerekirse, kedinize banyo yaptırmamak genelde en iyisidir. Çoğu kedi kendilerini ya da birbirlerini tımar etmek için dillerini kullanarak kendi kendini temizler. “Onlara banyo yaptırmak sorunlara sebep olabilir çünkü kedinin kokusunu maskeliyor olabilirsiniz” diyor Vitale, özellikle de kokulu bir şampuan ya da sabun kullanırsanız. “Kediler kendilerini koklayabildikleri zaman güvende ve emniyette hissederler. Kokularını maskelerseniz, bu durum strese ve kaygıya sebep olabilir” diyor Vitale. Kürklü arkadaşınız suyu kendi doğal kokusundan ayrılmakla ilişkilendirmeye başlarsa bu kötü bir haber.
Kedilerle ilgili yazılar
Kediler neden beton blokları seviyor? İşte sebebi
Kediniz muhtemelen kokunuzu biliyor
Kediler ve köpekler geçmişlerini hatırlıyor mu?
Kediler ve köpekler nasıl birbirlerine benzeyecek şekilde evrimleşiyor?
Islanmanın bir kedinin dengesini bozabilme potansiyeli de var. Örneğin bıyıklar, kedilerin etraflarındaki dünyayı yorumlama şeklinde hayati bir role sahip. Çevreleriyle ve çevrelerinde nasıl gezinecekleriyle ilgili bilgi sağlıyorlar. “Islanmanın, bıyıkların titreşim ve duyu yakalama kabiliyetine sekte vuruyor olabilmesi çok muhtemel” diyor Vitale.
Yani Vitale, kediniz küvette su sıçratmaktan veya hızlı bir durulanmadan keyif alıyorsa endişeye gerek olmadığını söylüyor. “Tıpkı insanlar gibi; bazı insanlar yüzmeyi sever ve bazıları da sudan kesinlikle korkar. Aynı tip bireyselliği kedilerde de görüyoruz.” Bu yüzden endişelenmeyin, Duş Kedisi Pym’in keyfi yerinde.
Suyu yavaş yavaş takdim etmek faydalı olabilir
Genel olarak, kedinizi suyla etkileşim kurmaya zorlamaktan kaçınmak iyi olabilir. Bu durum sadece su ve olumsuz tecrübelerle bir ilişkilendirmeye yol açacaktır. Vitale bunun yerine kedinizi suya yavaşça takdim etmenizi taviye ediyor; özellikle de suyu henüz düşman olarak görmeyebilen yavru ya da genç bir kediniz varsa. Suyu kedilerinize takdim etmenin en iyi yollarından biri, onlara bir çeşme almak. Bu şekilde, “suyu bir nevi kendileri test edebilirler” diyor Vitale. “Patilerini içine koyabilirler. Kuyruklarını içine koyabilirler.” Kendilerine kalmış.
Suyu, kedinizin halihazırda keyif aldığı okşama gibi faaliyetlere dahil etme fırsatları da yaratabilirsiniz. Kediniz bir daha küvetin kenarına zıpladığında, “musluğu onlar için açın, başlangıç olarak belki üzerlerine biraz su serpebilir ya da elinizi ıslatıp onları ıslak elle sevebilir ve nasıl tepki verdiklerini görebilirsiniz” diyor Vitale.
“Sudan gerçekten ödleri kopuyorsa, o zaman geri çekilip daha yavaş ilerlemeniz gerektiğini görürsünüz. Fakat bu tür şeyler birçok defa kedilerin, suyun aslında korkulacak bir şey olmadığını anlamalarına yardımcı olan kademeli uygulamalardır.”
Yazar: Sarah Durn/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
