Bu ay üç meteor yağmuru zirve yapacak.
| 5 Kasım | Tam Kunduz Süper Ay’ı |
| 5-12 Kasım | Taurid Meteor Yağmurları’nın Beklenen Zirvesi |
| 17-19 Kasım | Leonid Meteor Yağmurunun Beklenen Zirvesi |
| 23 Kasım | Satürn Halkasız Olmadan Görülebilir |
Bir öküz, bir aslan, bir kunduz ve çılgın bir deli bir bara gitmiş… İki (ya da üç?) ayrı meteor yağmurunu, Ay’ların en süperini ve Satürn‘e en meşhur aksesuarı olmadan nadir bir bakış imkanını barındıran bu ayki yıldız gözlemi, zengin bir karakter kadrosuyla geliyor.
5 Kasım: Tam Kunduz Süper Ay’ı
“Tam kunduz süper Ay’ı”, insanların sık karşılaştığı bir kelime kombinasyonu değil fakat Kasım ayı, üç ardışık süper Ay’ın ikincisi geliyor. Kasım’da ayrıca yörünge arkadaşımız bize en yakın konuma da geliyor. Bu durum onu bir nevi … Süper Ay mı yapıyor?
Gerçek ve hakiki bir süper Ay (ör. Ay’ın tam aydınlanması ile Dünya’ya en yakın noktada olması arasında meydana gelen tam örtüşme) görece nadir. Bu abartılı terim, daha genel olarak yerberide veya ona yakın konumda ya da Dünya’ya en yakın noktasında olan bir Dolunay’ı tarih etmede kullanılıyor. Bu durum, 2025’in sonunda nasıl art arda üç tane göreceğimizi ve Kasım’ın bu üçlü arasında nasıl en süper olduğunu açıklıyor.
Çiftçi Almanağı’na göre bu en süper Ay’ların tüm ihtişamını TSİ 5 Kasım günü 16:19’da görebilirsiniz. Kızılderili kültürü, Kasım’ın Ay’ı için pek çok büyüleyici alternatif isim sunuyor: Özellikle şairane duran bazı lakaplar arasında Cree halklarının “Nehirler Donmaya Başlıyor Ay’ı”, Haida halklarının “Ayılar Uyuyor Ay’ı” ve Hopi halklarının “Yavru Kartal Ay’ı” bulunuyor.
5 Kasım’dan 12 Kasım’a: Taurid Meteor Yağmuru’nun Beklenen Zirvesi
Her yıl gerçekleşen ve Taurid Meteor Yağmuru ismini taşıyan bu gök olayı, aslında Kuzey ve Güney Taurid’ler olmak üzere iki ayrı yağmurdan oluşuyor. Kuzey Taurid’ler, 2004 TG10 Asteroidi ismi verilen bir asteroitten dökülen enkazdan geliyor. Güney Taurid’ler ise 2P/Encke Kuyrukluyıldızı’nın bıraktığı izden geliyor. Her iki yağmur da beraber gruplandırılıyor çünkü bilim insanları hem asteroidin hem de kuyrukluyıldızın yaklaşık 20.000 yıl önce parçalanan ve geriye hep birlikte Encke Komlepksi şeklinde bilinen bir enkaz koleksiyonu bırakan, tek ve çok daha büyük bir cismin parçaları olduklarını düşünüyorlar.
Güney Taurid’lerin 5 Kasım civarında zirve yapması bekleniyor ancak daha önce bahsedilen Süperay yüzünden görmek zorlaşabilir. Dolayısıyla Kuzeyli kuzenleri, ateştopu gözlemi için daha iyi bir seçenek olabilir.
Kuzey yağmurunda zirvenin 9 Kasım gecesi başlayıp 12 Kasım’ın ilk saatlerine kadar sürmesi bekleniyor. Kaynak noktası (meteorların çıktığı görülen nokta), Boğa takımyıldızının hemen sağında kalıyor. NASA’ya göre bakılacak en iyi zaman, Boğa’nın gökyüzünün yüksek kısımlarında olduğu gece yarısından sonraki zaman.
Hem Kuzey hem de Güney yağmurları parlak, yavaş hareket eden ateştopları sunmasıyla meşhur. Bu gösteride onlardan bir sürü görünebilir.
17 Kasım’dan 19 Kasım’a: Leonids Meteor Yağmuru’nda Beklenen Zirve
Kasım’da görülen tek meteor yağmuru Taurid’ler değil. Leonid’ler de burada. ve ay ortasında üç gün boyunca zirveye ulaşacaklar. Yağmurun kaynak noktası, Aslan takımyıldızında; özellikle de Algieba ve Rasalas yıldızlarının tam arasında, aslanın boynunda. Aslan gece yarısından sonraya kadar çıkmıyor ama çıktığında, 16 ve 17 Kasım gecelerinde görülecek bir sürü meteor olması lazım.
Ancak keskin gözlü olmanız gerek. Görkemli Taurid’lerin aksine, Dünya’nın atmosferinden saatte yüz binlerce kilometre hızla geçen Leonid’ler hız tutkunu. Hatta Guinnes Rekorlar Kitabı’nın “En Hızlı Meteor Yağmuru” sınıfında onlardan bahsediliyor.
Neyse ki bu sene tarihler dolunaydan tam iki hafta sonraya düştüğü için Leonid gözlemi için uygun seyir koşulları sağlıyor. Ay çok cılız bir hilal halinde olacak, yani ışığı gösteriye müdahale etmeyecek. Doğuya bakın, gökyüzünde aslanı bulun ve sonrasında kayan bir yıldız ile dilek tutun.
23 Kasım: Satürn Halkalarını Yutuyor
Satürn’ün belirleyici özelliğinin görkemli halkaları olduğuna kuşku yok. Neredeyse tümüyle su buzundan oluşan bu halkalar, gezegenin yörünge eksenine şaşırtıcı derecede dik bir düzlemde uzanıyor. Satürn’den 6.900 kilometre ötede başlıyor ve 80.000 kilometrelik bir mesafeye uzanıyorlar; fakat bazı noktalarda 9 metre genişliğe zar zor ulaşıyorlar.
Ancak bu ay, Güneş Sistemi’nin en kötü babası çıplak geziyor. Dünya, yılın büyük bölümünü Satürn’ün halka sisteminin düzlemi civarında sallanarak geçirdi ve 23 Kasım’da o düzlemle epey mükemmel şekilde hizaya gireceğiz. Bu durum, halkaların neredeyse tamamen görünmez olacağı anlamına geliyor. Gezegene teleskopla bakarsanız, onları sadece ince bir çizgi gibi görebilirsiniz; ya da hiç görmeyebilirsiniz ve sadece tüm o gazlı, parlak ihtişamıyla Satürn’ü görebilirsiniz.
Görmek için güneye doğru bakın ve ardından boynunuzu ufuktan 45° kadar bakacak şekilde uzatın. Satürn tam orada, Pisces ve Aquarius takımyıldızlarının arasında olacak.
Gökyüzünde neyi ararsanız arayın, en iyi deneyimi herhangi bir ışık kaynağından uzaklaşıp gözlerinizi karanlığa alıştırırsanız yaşayacağınızı hatırlayın.
Sonraki ay görüşmek üzere!
Yazar: Tom Hawking/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
