College London Üniversitesinde (UCL) çalışan araştırmacıların yeni çalışmasına göre akıllı telefonlar gibi dijital cihazlar kullanmak, insanların tembel veya unutkan olmasına sebep olmaktan ziyade hafıza becerilerinin iyileşmesine yardımcı olabilir.
Journal of Experimental Psychology: General bülteninde yayımlanan araştırma, dijital cihazların insanların çok önemli bilgileri depolamasına ve hatırlamasına yardımcı olduğunu göstermiş. Bellekte yer açılmasını sağlayan bu durum, daha önemsiz olan ilave bilgilerin hatırlanmasına yardımcı oluyor.
Sinirbilimciler daha önce aşırı teknoloji kullanımının bilişsel kabiliyetlerin bozulmasına ve “dijital unutkanlığa” yol açabileceğiyle ilgili endişelerini dile getirmiş.
Fakat yeni bulgular, dijital bir cihazı harici bir bellek şeklinde kullanmanın cihaza kaydedilen bilgiyi hatırlamaya yardımcı olmakla kalmadığını, aynı zamanda kaydedilmemiş bilgilerin de hatırlanmasına yardımcı olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar bu durumu göstermek için dokunmatik ekranlı dijital bir tablet veya bilgisayarda oynanabilen bir hafıza görevi geliştirmişler. Teste, yaşları 18 ile 71 arasında değişen 158 gönüllü katılmış.
Ekranda içerisinde sayı bulunan 12 kadar çember gösterilen katılımcıların, daha sonra bu çemberlerden bazılarını sola ve bazılarını da sağa kaydırmayı hatırlaması gerekiyormuş. Deneklerin doğu tarafa kaydırmayı hatırladığı çember sayısı, deneyin sonunda alacakları ödülün miktarını belirlemiş. İki taraftan biri ‘yüksek değerli’ olarak belirlenmiş; yani bir çemberi bu tarafa sürüklemeyi hatırlamak, çemberi diğer kısımdaki ‘düşük değerli’ tarafa sürüklemeyi hatırlamaya göre 10 kat daha yüksek kazanç getiriyormuş.
Katılımcılar bu görevi 16 defa tekrarlamış. Deneylerin yarısında hatırlamak için kendi hafızalarını kullanmaları gerekirken, diğer yarısında ise dijital cihazda hatırlatıcı ayarlamalarına izin verilmiş.
Elde edilen sonuçlar, katılımcıların yüksek değerli çemberlerin detaylarını depolamak için dijital cihaz kullanma eğilimi sergilediğini gösteriyor. Ayrıca katılımcılar böyle yaptığında, söz konusu çemberlere yönelik hafızaları %18 oranında gelişim göstermiş. Düşük değerli çemberlere yönelik hafızaları da %27 gelişmiş; üstelik düşük değerli çemberler için hiç hatırlatıcı ayarlamamış olanlarda bile…
Fakat sonuçlar, hatırlatıcı kullanmanın olası bir maliyetini de gösteriyor. Cihazlar kaldırıldığında, katılımcılar düşük değerli çemberleri yüksek değerli çemberlerden daha iyi hatırlamış. Bu durum, katılımcıların yüksek değerli çemberleri cihazlara emanet edip sonrasında bu çemberleri unuttuklarını akla getiriyor.
UCL Bilişsel Sinirbilim Enstitüsünde çalışan kıdemli makale yazarı Dr. Sam Gilbert, “Dijital bir cihazda bilgi depolamanın hafıza kabiliyetlerini nasıl etkileyebileceğini araştırmak istedik” diyor.
“İnsanların harici hafıza kullanmasına izin verildiğinde, cihazın katılımcılara kaydettikleri bilgiyi hatırlamalarında yardımcı olduğunu gördük. Pek şaşırtıcı değildi ancak cihazın, insanların kaydedilmemiş bilgiye dönük hafızasını da iyileştirdiğini bulduk.
“Bunun sebebiyse, insanlar yüksek önemli bilgiye karşılık düşük önemli bilgiyi depoladıkları sırada cihazın hafızayı kullanma şeklini değiştirmiş olmasıydı. Fakat insanlar kendi başlarına hatırlamak zorunda kaldıklarında, hafıza kapasitelerini en önemli bilgiyi hatırlamak üzere kullanmışlardı. Cihazdan yararlanabildikleri zaman ise önemli bilgiyi cihaza kaydetmiş ve kendi hafızalarını önemsiz bilgi için kullanmışlardı.
Sonuçlar, harici bellek araçlarının işe yaradığını gösteriyor. Harici bellek cihazları kullanmak, ‘dijital unutkanlığa’ sebep olmaktan ziyade hafızamızı hiç kaydetmediğimiz bilgiler için bile iyileştirebilir. Fakat en önemli bilgileri yedeklediğimizden emin olmalıyız. Yoksa bellek cihazı bozulursa, kendi hafızamızdaki önemsiz bilgilerle kalakalırız.”
Kaynak: College London Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
