Dün Nature Climate Change bülteninde yayımlanan bir çalışmaya göre yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden yapılan veri analizleri, Amazon yağmur ormanlarının muhtemelen direncini kaybediyor olduğunu gösteriyor. Bu durumun sebebi ise ağaçların kesilmesi ve yanmasının birleşiminden kaynaklanan stres. İnsan kaynaklı iklim değişiminin etkisi şimdiye dek açık şekilde belirlenemese de, gelecekte çok önemli bir yer tutması muhtemel. Oluşan bozulmadan kurtulma kabiliyeti, ormanların yaklaşık dörtte üçünde 2000’lerin başından beri azalıyor. Bilim insanları, bunu bir uyarı işareti olarak görüyor. Yeni bulgular, bitki örtüsünün biyokütlesi ile verimliliğinde meydana gelen değişimleri gösteren uydu verilerinin ileri istatistiksel analiziyle elde edilmiş.
Yeni çalışmayı Exeter Üniversitesindeki araştırmacılarla ortaklaşa şekilde yürütün ve Potsdam İklim Etkileri Araştırma Enstitüsü ile Münih Teknik Üniversitesinde çalışan Niklas Boers, şöyle aktarıyor: “Azalan direnç; yani kuraklık veya yangınlar gibi bozulmalardan kurtulma kabiliyeti, Amazon yağmur ormanlarında tepeden köke doğru kuruma tehlikesinin arttığı anlamına gelebilir. Yapılan gözlemlerde böyle bir direnç kaybıyla karşılaşıyoruz. Endişe verici bir durum.
“Amazon yağmur ormanları, benzersiz bir biyoçeşitliliğe ev sahipliği yapıyor. Devasa miktardaki terleme ve buharlaşma yoluyla, Güney Amerika’nın tamamındaki yağmurları kuvvetli şekilde etkiliyor. Ayrıca kısmi tepeden köke kuruma durumunda bile sera gazları şeklinde yayılabilecek ve karşılığında küresel ısınmanın daha da artmasına katkıda bulunacak dev miktarlarda karbon depoluyor” diye açıklıyor Boers. “Bu yüzden Amazonlar, bütün dünya için önemli.”
“Taşma gözlemlenebilir olduğunda, artık çok geç olacak”
Amazon, Dünya sisteminde muhtemel bir taşma unsuru olarak görülüyor. Yapılan bir dizi çalışma ise bu ormanların ne kadar savunmasız olduğunu gösteriyor. “Fakat ormanların geleceğine yönelik bilgisayarda yapılan canlandırma çalışmaları, geniş çaplı sonuçlar veriyor” diyor Boers. “Bu sebeple, direnç değişimleriyle ilgili geride bıraktığımız onlarca yıllık dönemi kapsayan işaretler için belli gözlemsel veriler bulmaya çalışıyorduk. Yağmur ormanlarının 2000’li yılların başından beri sürekli direnç kaybettiğini görsek de, yağmur ormanından ova yapısına doğru olası bir dönüşümün ne zaman gerçekleşebileceğini söyleyemiyoruz. Böyle bir şey gözlemlenebilir olduğunda, muhtemelen durdurmak için çok geç olacak.” Yeni araştırma, Avrupa Birliği’nin Horizon 2020 programıyla desteklenen ‘Dünya Sistemindeki Taşma Noktaları’ (TiPES) projesinin bir parçası.
Kaynak: Potsdam İklim Etkileri Araştırma Merkezi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
