Antarktika ve Grönland’dan çıkarılan buz çekirdekleri, son buzul çağı sırasında devasa yanardağ patlamaları meydana geldiğini gösteriyor. Bu patlamaların atmış dokuz tanesi, çağdaş tarihte görülen patlamalardan daha büyük. Kopenhag Üniversitesinde çalışan fizikçilere göre bu patlamalar, gezegenin iklim değişimine dönük hassasiyeti hakkında bazı şeyler öğrenmemizi sağlayabilir.
Yanardağ patlamasından bahsedildiğini duyan pek çok kişinin aklına kulakları sağır eden patlamaların, stratosfere çıkan koyu renkli küllerin ve insanlar panik halinde kaçışırken yoluna çıkan her şeyi yutan yapışkan lavın yer aldığı kıyamet günü senaryoları geliyor. Böyle bir patlama teorik olarak hemen yarın gerçekleşebilirse de, modern çağda gerçekten devasa olan yanardağ patlamaları söz konusu olduğunda felaket filmleri ve kitaplarıyla yetinmek zorundayız.
Kopenhag Üniversitesi Niels Bohr Enstitüsünde çalışan Yardımcı Profesör Anders Svensson şöyle aktarıyor: “Tarihin en büyük yanardağ patlamalarını hiç yaşamadık. Bunu şimdi görebiliyoruz. Avrupa’daki hava trafiğini 2010 yılında felce uğratan Eyjafjellajökull, tarihte belirlediğimiz bu patlamalar karşısında sönük kalıyor. Söz konusu patlamaların büyük bir kısmı, son 2.500 yılda meydana gelen herhangi bir patlamadan daha büyük.”
Antarktika ve Grönland’dan çıkarılan buz çekirdeklerini karşılaştıran Svensson ve meslektaşları, son 60.000 yıldaki volkanik patlamaların sayısı ve şiddetini tahmin etmeyi başarmış. 2.500 yıldan uzun süre önceki volkanik patlamalara dönük tahminler, şimdiye dek hassasiyetten yoksun olmalarının yanında büyük bir belirsizlik de içeriyormuş.
Araştırmacıların belirlediği volkanik patlamaların seksen beş tanesi, küresel çapta gerçekleşen büyük patlamalarmış. Atmış dokuz tanesinin ise 1815 yılında Endonezya’nın Tambora Dağı’nda meydana gelen ve insanların kayıtlı tarihindeki en büyük volkanik patlama olan patlamadan daha büyük olduğu düşünülüyor. Tambora patlaması stratosfere o kadar fazla sülfürik asit göndermiş ki, Güneş ışığı yeryüzüne ulaşmamış ve sonraki yıllarda küresel bir soğuma yaşanmış. Patlama sonucunda tsunamiler, kuraklık, kıtlık ve en az 80.000 ölüm meydana gelmiş.
Bulgular geçtiğimiz hafta Climate of the Past bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Kopenhag Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
