Su, insanların hayatta kalması için gerekli bir madde. Fakat aynı zamanda tehlikeli de olabilir; kirli su, büyük insan topluluklarını yok etme potansiyeli barındıran ölümcül hastalıkları yayabilir. Güvenli ve temiz su ise, insanlığa gelişmesi için en iyi şanslarından birini sunuyor.
Bazı antik medeniyetlerin ise suyu süzdüğü görülüyor. M.Ö 2.000’e kadar uzanan Sanskritçe yazıtlarda su arıtma yöntemlerinden bahsediliyor. Şimdiyse arkeologlar, Güney Amerika Mayalarının da aynı şeyi yaptığını keşfetmişler; üstelik su arıtma sistemleri inanılmaz derecede etkiliymiş.
Bir zamanlar büyük bir Maya şehri olan Tikal’daki bir su deposunun kalıntıları, günümüz Guatemala’sındaki bir yağmur ormanında yer alıyor. Arkeologlar, bu harabelerde zeolit ve kuvars mineralleri olduğunu keşfetmişler. Bölgeye özgü olmayan bu minerallerin, sudaki mikroplar, ağır metaller ve nitrojen bileşenleri gibi kirleticileri gidermede etkili oldukları biliniyor.
Hatta o kadar etkililer ki, günümüzde su arıtma sistemlerinde kullanılıyorlar.
Cincinnati Üniversitesi’nde çalışan insanbilimci Kenneth Barnett, “İlginç olan şey, sistemin bugün hâlâ etkili olması ve Mayaların bunu 2.000 yıldan uzun süre önce keşfetmesi” diyor.
Özellikle zeolit ilginç bir mineral. Silikon ve alüminyumun doğal kristal bileşeni olan bu madde, ortak oksijen atomlarıyla bağlanarak açık bir kristal kafesi meydana getiriyor. Sahip olduğu mükemmel emilim ve iyon değişimi özellikleriyle, suyu süzmede çok etkili hale geliyor.
Michelle Starr/ScienceAlert. Ç: O.
