Bu durum onları daha verimli yapıyor.
Araştırmacılar, arıların sol veya sağ ellerini tercih edebildiklerini keşfettiler; bu durum, uçuş sırasında karşılarına çıkan engelleri geçerken verdikleri kararları etkiliyor.
Ancak arılardaki el tercihi, insanlardan farklı olarak geniş bir popülasyonda görülmüyor. Fakat bireysel arılar, sola veya sağa yönelmeyi eşit oranda tercih ediyorlar ve bazıları hiç tercih yapmıyor.
Avustralya’daki Queensland Üniversitesi’nde bulunan araştırmacılar, yaptıkları testlerde arıların sola veya sağa uçmayı tercih ettiklerini bulmanın yanı sıra, arıların küçük ve geniş delikleri ayırt edebildilerini ve daha geniş (ayrıca muhtemelen daha tehlikesiz) deliklerin içinden uçmayı tercih ettiklerini keşfettiler.
Sinirbilimci ve mühendis olan Mandyam Srinivasan şöyle açıklıyor: “Bazı arılar sol tarafa karşı güçlü bir eğilim gösteriyor, diğerleri de sağa karşı güçlü bir eğilim gösteriyor ancak geriye kalanlar zayıf bir eğilim gösteriyor veya hiç eğilim göstermiyorlar.”
Takım, arıların hangi elini daha fazla kullandığını belirlemek için yiyecek arayan 102 arıyı takip etti. Arılara, birbirinden ayırt edilmeleri amacıyla farklı boyalar sürüldü.
Arılar daha sonra 120 santimetre uzunluğundaki bir tünele konuldu. Tünelin ucunda bir besleyici bulunuyor, ortasında ise araştırmacıların boyut ve oran bakımından birbiriyle değiştirebildikleri iki farklı delik içeren bir engel yer alıyordu.
Deliklerden biri diğerinin iki katı kadar geniş olduğunda, arılar yüzde 80 oranında geniş deliği tercih ettiler.
Fakat delikler aynı boyuta ayarlandığında işler ilginçleşti. Arıların yaklaşık yüzde 55’i, tünel boyunca gerçekleştirdikleri en az 10’dan fazla uçuşta herhangi bir delik tercihi yapmadı. Geriye kalan yüzde 45 oranındaki arının yarısı sol tarafı, diğer yarısı ise sağ tarafı tercih etti.
Tercih yapan arıların eşit olmayan deliklerden geçmesi sağlandığında işler daha da ilginçleşti. Eğer bir arının tercih ettiği taraf daha küçükse, hangi delikten (yani sevdiği taraftan mı yoksa daha geniş olan taraftan mı) geçeceğine karar vermesi daha uzun sürüyordu.
Aksine, eğer arının sevdiği taraf daha geniş olan tarafsa, seçim yaparken geçen süre daha kısa olmuştu.
Böcekler, el tercihi sergileyen ve sayıları giderek artan hayvanların arasına katılıyor. Al yanaklı maymunlar, sıçanlar ve ipek maymunlar da bu özelliği gösteriyorlar. Ayrıca bazı diğer böceklerde de bu özellik var.
Yabanarıları, dönüşlerde yön tercihi yaptıklarını; tekil çekirgeler, bir boşluktan karşıya geçerken uzattıkları bacaklarda tercih yaptıklarını göstermişlerdi.
Çekirgeler için bu durum, bir eylemi gerçekleştirirken geçen hesaplama süresini azaltma mekanizması olabilir. Fakat bu özellik bütün bireylerde görülmediğinden, söz konusu açıklama tercih göstermeyen çekirgeler için geçerli olmayabilir.
Queensland Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, elde ettikleri sonuçların, arı kümesinin en iyi uçuş stratejisi hakkında fikir verebileceğine inanıyorlar.
Araştırmacılar tezlerinde şöyle yazıyor: “Basitleştirilmiş bir senaryo düşünelim. Bir arı grubu var ve sık dalların bulunduğu bir yerden geçmek istiyorlar. Söz konusu yerde iki açık geçit var.”
“Eğer arıların hepsi sola eğilmeyi tercih etseydi, bu durum zararlı olurdu çünkü bu türden bir popülasyon eğilimi, bütün bireylerin sol taraftaki geçitten uçmaya çalışmasına, bu sırada birbirlerine engel olup yavaşlamalarına yol açar ve arı kümesinin çalılıktan geçişini tehlikeye sokardı.”
“Bu durumda, sağ taraftaki geçit hiç kullanılmaz ve böylelikle ziyan edilirdi. Diğer taraftan, arılarda hiç eğilim bulunmaması da faydalı olmazdı çünkü bu iki geçit eşit olmayan boyutlardaysa, eğilimi bulunmayan arılardan oluşan bir grup daha geniş geçitten geçmeye çalışır, fazla kalabalık oluşmasına yol açaır ve süreci yine yavaşlatırdı.”
Srinivasan’ın laboratuvarındaki önceki araştırmada, kuşların uçuş ortasında çarpışmamasının sebebinin, her zaman sağ tarafa dönerek birbirlerinden güvenli şekilde kaçınmayı başarmaları olduğu bulunmuştu. Bu araştırma, uçaklar için otomatik hale getirilmiş, çarpışma karşıtı sistemler geliştirmede kullanılabilir.
Diğer taraftan Srinivasan’ın söylediğine göre, arılarla yapılan bu yeni araştırma dronları idare etmek amacıyla sistemler geliştirmeye yardımcı olabilir. Yani uçak türü dronlar için.
Araştırma PLOS One bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
