Bazı Şeyleri Unutmak Aslında Sizi Daha Akıllı Yapıyor

Bu şey hatırlanmaya değer.

Yapılan yeni bir araştırma, unutkanlık nöbetlerine sebep olan şeyin, aşırı bilgi ile yüklenmediğimizden emin olmak için tasarlanmış beyindeki bir güvenlik mekanizması olabileceğini öne sürüyor. Diğer bir deyişle bu durum, beynin işleyişinin sağlıklı bir parçası.

Eğer evinizin anahtarlarını nereye koyduğunuzu sürekli unutuyorsanız, bu bilgi sizi biraz rahatlatabilir fakat ayrıca bilim insanlarının hâlâ çözmeye çalıştığı beynin nasıl işlediği konusunda bize daha fazla şey öğretebilir.

Kanada’daki Toronto Üniversitesi’nde bulunan iki araştırmacıya göre bellek, en doğru bilgiden ziyade, gelecekte akıllı kararlar vermemize yardımcı olabilecek en faydalı bilgiyi iletmeye yardımcı olmayı amaçlayan bir yapı.

Araştırmacılardan biri olan Blake Richards şöyle açıklıyor: “Beynin alâkasız detayları unutması ve bunun yerine gerçek dünyada karar vermeye yardımcı olacak şeylere odaklanması önemli bir şey.”

Richards ve meslektaşı Paul Frankland, bellek kavramına farklı yaklaşımlar sergileyen, daha önce yayınlanmış tezleri incelediler. Bunlardan bazıları hatırlamanın veya kalıcılığın sinirbilimine bakarken, diğerleri unutmanın veya geçiciliğin sinirbilimine bakıyordu.

Frankland şöyle söylüyor: “Önceki araştırmalarda, hafıza kaybını destekleyen mekanizmalar olduğuna ve bunların, bilgiyi saklamayla ilgili olanlardan ayrı olduklarına dair pek çok bulgu bulduk.”

Araştırmacılar, sinirler arasında anıları kodlamaya yardımcı olan sinaptik bağlantıların kasıtlı şekilde zayıflamasına dair kanıtların yanında, yeni sinirlerin mevcut anıların üzerine yazarak onlara erişmeyi daha zor hale getirdiğinin işaretlerini buldular.

Peki beyin neden unutmamızı sağlamaya çalışarak zaman harcıyor? Richards ve Frankland, bunun iki sebebinin olduğunu düşünüyor.

Birisi, unutmanın ihtiyacımız olmayan anıları bırakarak yeni durumlara uymamıza yardımcı olması; bu yüzden eğer sevdiğiniz kahve dükkanı şehrin öbür ucuna taşındıysa, onun eski yerini unutmak yenisini hatırlamanıza yardımcı olur.

İkincisi, unutmanın yeni olaylar hakkında kararlar vermemize yardımcı olarak eskileri genelleştirmemizi sağlaması. Yapay zekada bu kavram düzenlileştirme olarak biliniyor. Eğer kahve dükkanına yaptığınız ziyaretin bütün küçük detaylarını hatırlamaktan ziyade sadece temel özetini hatırlıyorsanız, o halde beyninizin bir sonraki sefer dükkana girdiğinizde nasıl davranacağını çözmesi için daha az çalışması yeterli olur.

Richards şöyle söylüyor: “Eğer yeryüzünde yön bulmaya çalışıyorsanız ve beyniniz sürekli çelişkili anılar getiriyorsa, bu sizin bilgili bir karar vermenizi zorlaştırır.”

Araştırmacılar ayrıca gerçekleştirdiğimiz unutma miktarının, içinde bulunduğumuz çevreye bağlı olabileceğini düşünüyor. Daha yüksek bir değişim hızı, daha yüksek bir unutma hızını da gerektirir.

Frankland’ın da yer aldığı ve tezde bahsedilen bir deney, labirentte yol bulmaya çalışan fareleri kapsıyordu. Labirentin konumu başka bir yere taşındığı zaman, eski konumu unutması için ilaç verilmiş olan fareler yenisini daha kolay bulmuşlardı.

Hatırlamamız gereken bilgiyi çok sık miktarda unutmanın sinir bozucu bir olay olduğuna kuşku yok (ayrıca bu durum daha ciddi sorunların işareti olabilir) fakat bu yeni araştırma, belirli bir seviyedeki unutkanlığın aslında bizi daha akıllı yapmak için tasarlanmış olan gömülü bir işleyiş olduğunu öne sürüyor.

Bilgi yarışmasına katıldığınız zaman buna değinmek istersiniz.

“Önemsiz bilgi oyununda başarılı olabilen bir kişiyi her zaman mükemmel gibi görürüz, fakat belleğin amacı, 1972 yılında Dünya Kupası’nı hangi takımın kazandığını hatırlayabilmek değildir,” diyor Richards.

“Belleğin amacı, sizi belirli şartlar altında kararlar verebilen zeki bir insan yapmaktır ve sizin bunu yapmanıza yardımcı olan önemli bir taraf da, bazı bilgileri unutabilmektir.”

Araştırma Neuron bülteninde yayınlandı.

ScienceAlert